Zespół cieśni nadgarstka jest schorzeniem, które dotyka ludzi w różnym wieku. W kanale nadgarstka przebiega nerw pośrodkowy, który pod wpływem nacisku oraz długotrwałego niedokrwienia prowadzi do zaburzenia przewodnictwa aksonalnego i miejscowego stanu zapalnego. Rozpoznanie, odpowiednia rehabilitacja, regularne wykonywanie zaleconych ćwiczeń i późniejsza profilaktyka to kluczowe aspekty, które umożliwiają powrót pacjenta do pełnej sprawności.
W poniższej tabeli przedstawiliśmy najczęstsze przyczyny, które mogą spowodować powstanie zespołu cieśni nadgarstka.
|
Co ciekawe, to kobiety chorują częściej niż mężczyźni. Zespół cieśni nadgarstka może zaatakować jedną rękę (najczęściej jest to kończyna dominująca), jak i obydwie. Jest to zdecydowanie najczęściej spotykana neurotomia kończyny górnej.
Do czego prowadzi zespół cieśni nadgarstka? Objawy towarzyszące temu schorzeniu powodują zaburzenia na tle ruchowym, czuciowym i wegetatywnym w przebiegu unerwienia nerwu pośrodkowego. Pierwszym symptomem, który może zostać zaobserwowany przez pacjenta cierpiącego na tę dolegliwość, są tzw. parestezje (mrowienie lub drętwienie skóry) w okolicach palca wskazującego, środkowego, serdecznego i kciuka. Mogą pojawić się również problemy z zanikiem mięśni kłębu kciuka i zaciskaniem dłoni, niemożność utrzymania w dłoni różnych przedmiotów czy osłabiony chwyt. W pierwszym stadium objawy najczęściej możemy zaobserwować wieczorem i w nocy, natomiast w drugim i trzecim mogą zacząć pojawiać się także w dzień. Charakterystycznym objawem, z którym bardzo często spotykają się osoby cierpiące na to schorzenie, jest ból i uczucie drętwienia dłoni zaraz po przebudzeniu
Pacjent, który zaobserwuje u siebie niepokojące objawy, powinien w pierwszej kolejności skontaktować się z lekarzem ortopedą, który go zdiagnozuje, wykona niezbędne badania podmiotowe oraz przeprowadzi wywiad. Pod uwagę weźmie wszelkie występujące objawy (ból i jego lokalizację, częstotliwość i porę dnia występowania dolegliwości czy zmiany związane z potliwością skóry), czynniki prowokujące (sytuacje, w których objawy się nasilają) oraz czynniki łagodzące (kiedy objawy ustępują np. w jakiej pozycji). Lekarz najczęściej przeprowadza test zginania nadgarstka, a także opukuje nerw. W niektórych przypadkach koniecznie będzie wykonanie dodatkowych badań (m.in. elektromiografia, USG oraz rezonans magnetyczny).
Jeżeli diagnoza jednoznacznie wskazuje, że pacjent cierpi na to schorzenie, konieczne jest jak najszybsze podjęcie odpowiednich kroków. Jak leczyć zespół cieśni nadgarstka? Fizjoterapia jest jedną ze skutecznych metod, a regularna rehabilitacja naprawdę przynosi pożądane efekty. Należy jednak pamiętać, że poszczególne rodzaje ćwiczeń i formy leczenia dobiera się zawsze w zależności od zaawansowania choroby, objawów, które występują u konkretnego pacjenta oraz czasu jej trwania.
Prawidłowe i systematyczne wykonywanie ćwiczeń jest kluczowe, aby pacjent mógł wrócić do pełnej sprawności. Fizjoterapia jest niezwykle ważnym aspektem, jednak warto również zadbać o to, aby osoba z tą dolegliwością wykonywała poszczególne ćwiczenia w zaciszu domowym – pomiędzy wizytami u specjalisty. Z pewnością pomocnym narzędziem w pracy każdego fizjoterapeuty jest nasz ćwiczeniobook: „Zespół cieśni nadgarstka. Pakiet ćwiczeń nr 1”, którego autorami są dr Adrian Kużdżał oraz dr Tomasz Ridan. Jest to niezwykle przydatny zbiór aż 50 ćwiczeń fizjoterapeutycznych, które umożliwiają nie tylko ograniczenie objawów, lecz także całkowite wyeliminowanie tego schorzenia. Na każdej karcie ćwiczeń znajdują się ilustracje oraz szczegółowe opisy, które są niezwykle pomocne podczas rehabilitacji domowej. Są to materiały dedykowane zarówno fizjoterapeutom, jak i osobom, które chorują na zespół cieśni nadgarstka i chcą samodzielnie przyspieszyć proces leczenia.
Automobilizacja prostowania w stawie nadgarstkowym oraz rozciąganie zginaczy nadgarstka
Celem tego ćwiczenia jest poprawa zakresu ruchu zginania grzbietowego nadgarstka, rozciągnięcie mięśni zginających nadgarstek, powięzi strony przedramienia oraz neuromechaniki nerwu pośrodkowego w kanale nadgarstka.
Do prawidłowego wykonania tego ćwiczenia nie są potrzebne żadne dodatkowe sprzęty. Można je wykonywać na siedząco, stojąco, a nawet leżąco – w zależności od indywidualnych preferencji każdego pacjenta. Tak, jak widać na rysunku, chorą rękę należy zacisnąć w pięść, a drugą dłonią objąć ją w taki sposób, aby obejmowała wszystkie palce. W kolejnym kroku delikatnym ruchem należy wyprostować mobilizowaną dłoń maksymalnie do góry.
| Sposób wykonywania ćwiczenia | |||
Z pozycji wyjściowej nadgarstka wykonaj wyprost nadgarstka w pełnym zakresie. W końcowej fazie fuchu po osiągnięciu napięcia wstępnego pogłębiaj rozciąganie ze stałą siła, poprzez oscylacyjne pogłębianie ruch lub wg zasad PIR (poizometryczna relaksacja mięśni). W celu PIR przed rozciąganiem nadgarstka naciskaj przez 5-10 sekund zaciśniętą w pięśc rękę w dół, druga ręka w tym czasie oporuje ten ruch. |
|||
| Powtórzenia | Serie ćwiczeń | Długośc przerw | Intensywność |
| 10x | 1-3x | 30-60 sekund | 60-70% |
Efekt, który powinien nastąpić po wykonaniu wszystkich serii, to silne uczucie rozciągnięcia na przedniej stronie przedramienia oraz uczucie mobilizacji ruchu w stawie promieniowo-nadgarstkowym.
Trening funkcjonalny mięśni i stawów ręki
Celem tego ćwiczenia jest poprawa zakresu ruchu odwodzenia palców w stawach śródręczno-paliczkowych ręki. Regularne wykonywanie poprawia również siłę i koordynację ruchową ręki.
Podobnie, jak w przypadku poprzedniego przykładu, również do wykonania tego ćwiczenia nie są potrzebne żadne dodatkowe sprzęty. Jedyne, czego potrzebuje pacjent, to płaska powierzchnia (stół, blat w kuchni, biurko), na którym wygodnie będzie mógł ułożyć dłonie ze złączonymi palcami (dokładnie tak, jak na pierwszym rysunku). W kolejnym kroku należy rozstawić maksymalnie palce i ponownie je złączyć. Ćwiczenie należy wykonywać według poniższego schematu:
| Sposób wykonywania ćwiczenia | |||
Ćwiczenie należy wykonywac dynamicznie w pełnym zakresie ruchu. Końcową pozycję (zarówno z rozstawionymi jak i złączonymi palcami) utrzymuj przez kilka sekund w maksymalnym napięciu. Jeżeli ćwiczenie jest wykonywane w początkowej fazie po uszkodzeniu ręki, ćwiczenie należy wykonywać powoli, dostosowując się do odczuć bólowych. |
|||
| Powtórzenia | Serie ćwiczeń | Długość przerw | Intensywność |
| 10-30x | 1-3x | 30-60 sekund | 40-50% |
Efekt, który powinien nastąpić po wykonaniu wszystkich serii, to silne uczucie zmęczenia (wysiłku) mięśni. Systematyczne wykonywanie ćwiczenia skutecznie poprawia zakres ruchu rozstawiania palców.
Wzmacnianie mięśni odwodzących palce ręki
Celem tego ćwiczenia jest poprawa zakresu ruchu w stawach śródręczno-paliczkowych oraz wzmocnienie mięśni odwodzących palce w stawach śródręczno-paliczkowych.
Do wykonania tego ćwiczenia jest potrzebna wąska taśma elastyczna jak np. popularna gumka recepturka, którą z pewnością każdy ma w swoim domu. W pierwszym kroku konieczne jest przeciągnięcie gumki między palcami („wężykiem”) – dokładnie tak, jak na rysunku. Następnie należy rozstawiać maksymalnie palce (w pełnym możliwym zakresie ruchu), aby ponownie je złączyć. Należy zwrócić uwagę, aby wszystkie palce łączyć jednocześnie.
| Sposób wykonywania ćwiczenia | |||
W pozycji wyjściowej ze złączonymi palcami ręki guma powinna być minimalnie napięta, tak aby cały zakres ćwiczonego ruchu odbywał się od początku z oporem stawianym przez gumkę. |
|||
| Powtórzenia | Serie ćwiczeń | Długość przerw | Intensywność |
| 10-30x | 2-3x | 15-60 sekund | 30-60% w zależnośći od elastyczności gumki |
Efektem tego ćwiczenia jest silne uczucie wysiłku mięśni w przestrzeniach pomiędzy kośćmi śródręcza – tzw. mięśnie międzykostne oraz odwodziciela palca małego (mięsień znajdujący się na zewnętrznej stronie dłoni). Systematyczne wykonywanie ćwiczenia wzmacnia również głębokie mięśnie ręki.
Jak skutecznie działać, gdy został zdiagnozowany zespół cieśni nadgarstka? Rehabilitacja z pewnością przyniesie satysfakcjonujące efekty, jeżeli będzie wykonywana systematycznie i pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty. Warto pamiętać, że kluczem do sukcesu jest prawidłowa diagnoza (lekarz), zabiegi fizjoterapeutyczne oraz samodzielna rehabilitacja w domu, aby nie zaprzepaścić efektów.
Niestety zespół cieśni nadgarstka to schorzenie, które ma tendencje do nawracania. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, jeżeli wynika ono z choroby towarzyszącej jak m.in. cukrzyca czy akromegalia. Na szczęście, jeśli pacjent regularnie wykonuje ćwiczenia, rozciąga się i dba o prawidłową postawę w trakcie pracy lub wykonywania innych obowiązków, to ryzyko nawrotu jest znacznie mniejsze. Nasz organizm i ciało możemy porównać do zintegrowanego mechanizmu, które nie będzie funkcjonował prawidłowo, jeżeli chociaż jeden element jest uszkodzony. Dokładnie tak samo jest z naszym zdrowiem, dlatego warto się regularnie badać i korzystać z pomocy specjalistów, gdyż taka profilaktyka pozwoli nam uniknąć poważnych schorzeń.
Jeżeli szukasz specjalistycznych poradników, ebooków, zestawów ćwiczeń oraz innych materiałów w formie online, które dotyczą fizjoterapii, to koniecznie zapoznaj się z całym asortymentem, który dla Ciebie przygotowaliśmy!
