Pies uchodzi za najlepszego towarzysza człowieka, ale ceniony jest również jako terapeuta. Dogoterapia ma niesłychanie wiele zastosowań i co ważniejsze, jest bardzo skuteczna. Na czym dokładnie polega i jakie elementy fizjoterapii wspiera?
Dogoterapia, znana również jako terapia z udziałem psów, to forma leczenia, która wykorzystuje obecność i interakcje z dobrze wyszkolonymi psami w celu poprawy zdrowia fizycznego, emocjonalnego i psychicznego pacjentów w różnym wieku. Wpływ psów na samopoczucie badany jest od wielu lat, a efekty potwierdzono i udokumentowano.
Dogoterapia jest stosowana między innymi jako uzupełnienie tradycyjnego leczenia różnego rodzaju chorób i zaburzeń psychicznych, zwłaszcza w przypadku pacjentów zmagających się z depresją, lękiem uogólnionym, atakami paniki czy nadmiernym stresem. Obecność psów, na przykład w szpitalach oraz ośrodkach leczenia nerwic, wyraźnie poprawia nastrój chorych, zmniejsza uczucie izolacji, a ponadto niweluje poziom bólu i objawów psychosomatycznych. Nic zatem dziwnego, że psy rehabilitacyjne spotkamy także w gabinetach stomatologicznych, gdzie stres pacjenta wzrasta bez względu na to czy na co dzień zmaga się z jakimiś stanami lękowymi czy nie.
Udowodniono również, że dogoterapia przynosi natychmiastowe efekty u dzieci z trudnościami emocjonalnymi, PTSD i C-PTSD, zaburzeniami uczenia się, jak i w spektrum autyzmu. Interakcje ze zwierzęciem koją i ułatwiają rozwijanie umiejętności społecznych, a także ćwiczą percepcję oraz koordynację. Więcej informacji na ten temat znajdziemy w minibooku: „Dogoterapia – ćwiczenia percepcji wzrokowej i koordynacji wzrokowo-ruchowej dziecka”, który przeznaczony jest zarówno dla specjalistów jak i pacjentów. Informacje zawarte w opracowaniu podkreślają zasadność dogoterapii, a także wskazują przykładowe ćwiczenia, które sprzyjają percepcji wzrokowej.
Ale to nie wszystko. Obecność psów w domach opieki oraz w mieszkaniach samotnych osób starszych wpływa na poziom samopoczucia. Ponadto dogoterapia zwiększa aktywność fizyczną u najmłodszych pacjentów z nadwagą i otyłością, nie tylko obniżając wagę, lecz także niwelując poczucie osamotnienia i zwiększając motywację do podejmowania aktywności ruchowej. Na temat wysokiego BMI i o konsekwencjach z tym związanych pisaliśmy w artykule „Fizjoterapia w otyłości u dzieci”.
Dogoterapię wykorzystuje się między innymi w usprawnianiu dzieci z zespołem Downa. Także w tym przypadku leczenie z udziałem psów przynosi zadowalające efekty. Doskonałym rozwinięciem tego zagadnienia jest minibook „Zastosowanie dogoterapii podczas zajęć z dziećmi z zespołem Downa”. Pozycja wyjaśnia, jakie są cele dogoterapii w tym wypadku, do jakich ćwiczeń terapeutycznych należy zmierzać i co dzięki nim można osiągnąć, by wielotorowo usprawnić małego pacjenta. Dla rozszerzenia wiedzy przypominamy, że temat rehabilitacji w przypadku tej choroby genetycznej poruszaliśmy w tekście: „Jak powinna wyglądać rehabilitacja dzieci z zespołem Downa?”.
Wiemy już, co to jest dogoterapia i w jakich problemach jest najskuteczniejsza. Jednak czy korzyści z leczenia z udziałem psów mogą czerpać również osoby z przewlekłymi chorobami, np. serca, układu krążenia lub płuc? Oczywiście! Spędzanie czasu ze zwierzęciem, w zależności od podjętej aktywności, może wiązać się z ogólną poprawą kondycji fizycznej i stanu zdrowia. Kontrolowane interakcje korzystnie wpływają na obniżenie ciśnienia krwi, tętna i pracę układu sercowo-naczyniowego.
Warto wiedzieć, że na obecności psa zyskują też osoby z niepełnosprawnościami, które z powodu ograniczeń zdrowotnych odczuwają brak motywacji do wykonywania codziennych czynności. Zwierzak zachęca do aktywności i stymuluje do podejmowania wyzwań. Sprzyja też komfortowi psychicznemu – nie ocenia, nie peszy spojrzeniem, co dla wielu osób z niepełnosprawnością jest dyskomfortem – a jest świetnym i oddanym towarzyszem podczas wspólnie spędzonych chwil. Dogoterapia może zatem w tym wypadku być panaceum na wycofanie społeczne czy izolację.
Mimo wszystko musimy pamiętać, iż dogoterapia nie jest lekiem na wszystkie problemy zdrowotne. Stanowi jeden z wielu elementów kompleksowej opieki medycznej, dlatego przed wdrożeniem tego rozwiązania pacjent powinien skonsultować się z lekarzem prowadzącym i specjalistą w opisywanej dziedzinie.
Dogoterapia polega na świadomym i kontrolowanym wprowadzaniu psów do leczenia, aby wspomóc pacjentów w osiągnięciu określonych celów terapeutycznych. Istnieje wiele podejść do poprawy jakości życia poprzez obcowanie ze zwierzętami, w związku z czym techniki wykorzystywane przez różnych specjalistów mogą różnić się między sobą.
Warto wiedzieć, że w procesie leczenia wykorzystuje się psy, które zostały wcześniej odpowiednio przeszkolone i wykazują cechy charakteru umożliwiające pracę w terapeutycznym środowisku. Zwierzęta muszą mieć zatem łagodne i spokojne usposobienie, dzięki któremu pozytywnie reagują na ludzi.
Podczas sesji ze specjalistą pacjenci mają możliwość nawiązania kontaktu i interakcji z psiakiem. Działania obejmują zwykle głaskanie, przytulanie, karmienie, zabawę czy spacery. Pamiętajmy, że zwierzę i terapeuta, który ukierunkowuje sesję, pracują jako zespół, dlatego udziału żadnego z nich nie może zabraknąć. W zależności od potrzeb osoby chorej, spotkania warto ustrukturyzować i zaplanować, by były możliwie przewidywalne oraz nie wzbudzały dodatkowego niepokoju.
Nie każdy zwierzak sprawdzi się jako pies terapeutyczny. Warto o tym pamiętać, ponieważ niewłaściwy wybór może przyczynić się do opóźnienia postępów lub spowodować ich całkowity brak. Spośród najczęściej wybieranych ras wyróżnia się:
Jak zatem widzimy, dogoterapia to zajęcia na wagę złota, dzięki którym zarówno mali pacjenci, jak i osoby starsze radzą sobie z trudnymi emocjami, odzyskują radość z życia oraz sprawność fizyczną. Obecnie na rynku usług i wsparcia rehabilitacyjnego możemy spotkać wiele ośrodków i zajęć z udziałem dogoterapii, jednak przy wyborze kierujmy się renomą, opiniami i doświadczeniem placówki. Psy i terapeuci nie powinni być przeciążeni pracą, a terapeuta powinien mieć zawsze na uwadze indywidualne dobro pacjenta i psiego wychowanka.
Ze względu na swój niesamowity wydźwięk terapeutyczny, dogoterapia powinna być uwzględniania podczas normalnego toku nauczania dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i trudnościami. O zaletach w tym kierunku pisaliśmy w siostrzanym magazynie dla nauczycieli (https://www.literka.pl), w artykule: Na czym polega dogoterapia?.
Uwaga: Pamiętajmy, że dogoterapia ma być tylko pomocą i uzupełnieniem rehabilitacyjnym/fizjoterapeutycznym – nie zastępuje głównego leczenia w żadnej dziedzinie.
