Poród jest wyjątkowym przeżyciem w życiu każdej kobiety. To niezwykła chwila, w której na świecie pojawia się nowy człowiek, za którego od tego momentu są odpowiedzialni rodzice. Choć wydanie dziecka na świat jest szczęśliwym wydarzeniem, to również długi i męczący proces dla matki, który może powodować różnego rodzaju dolegliwości w okresie połogu. Właśnie dlatego fizjoterapia po porodzie stanowi bardzo ważny czynnik wspierający kobiety w powrocie do formy sprzed ciąży.
Istnieje powiedzenie „ciąża to nie choroba” i faktycznie tak jest, jednak podczas jej trwania w ciele kobiety zachodzą różne zmiany. Szczególnie dotyczą one postawy ciała, co wynika z powiększających się piersi oraz brzucha. Z powodu przeciążenia dochodzi do przodopochylenia kości krzyżowej i zmiany statyki miednicy, a to z kolei może powodować napięcie w górnych odcinkach kręgosłupa. Z powodu opóźnienia pracy mięśni pośladkowych napięcie przenosi się również na odcinek lędźwiowy. Ponadto osłabione są także mięśnie brzucha, a nacisk przenosi się na zginacze stawu biodrowego, prostowniki odcinka lędźwiowego oraz powięź piersiowo-lędźwiową. Organizm kobiety po ciąży i porodzie bardzo często wymaga dodatkowego wsparcia i pomocy, które oferuje fizjoterapia..
Regularne korzystanie z usług fizjoterapeutycznych niesie za sobą wiele korzyści. Co daje kobiecie fizjoterapia w połogu?
Fizjoterapia w połogu może się rozpocząć już w pierwszej dobie od porodu. W tym czasie wykonywane są ćwiczenia wolne rąk i nóg, a także zmiany pozycji w łóżku oraz pionizacja. W pierwszej i drugiej dobie po porodzie rehabilitacja służy m.in. profilaktyce zakrzepowego zapalenia żył, zapobieganiu obniżenia narządu rodnego i nietrzymaniu moczu, likwidacji zmęczenia okołoporodowego, stymulacji laktacji, szybszej inwolucji macicy i jej opróżnianiu, poprawie perystaltyki jelit, ułatwieniu mikcji i defekacji czy wczesnemu uruchomieniu – pionizacji.
Zakres rehabilitacji obejmuje ćwiczenia:
Ostatnie ćwiczenia polegają na przejściu do pozycji stojącej z etapem leżenia bokiem i z wyłączeniem fazy siadu.
W początkowych etapach połogu ćwiczenia powinny być wykonywane przez 10-12 minut. Ważne, aby były często zmieniane, niezbyt obciążające, a liczba powtórzeń ograniczona. Wiodące pozycje to leżenie tyłem, bokiem oraz przodem. Jeśli poród przebiegł bez komplikacji, to można również wykonać masaż, jednak przed każdym zabiegiem należy skontrolować temperaturę ciała oraz czynności układu oddechowego i krążeniowego pacjentki. Masaże można stosować równolegle z gimnastyką.
Istnieje wiele ćwiczeń, które kobieta może zacząć wykonywać już w pierwszej dobie od porodu, o ile nie ma ku temu żadnych przeciwwskazań. Ważne jednak jest, aby nie stanowiły one dla niej dużego obciążenia. Sam wysiłek jest dość krótki i trwa około 10-12 minut. Większość z ćwiczeń odbywa się w pozycji leżącej.
Pozycją wyjściową dla tego ćwiczenia jest leżenie tyłem ze złączonymi i ugiętymi nogami oraz rękami wyprostowanymi wzdłuż ciała. Pacjentka wykonuje mocne przyciągnięcie łopatek do kręgosłupa i wraca do pozycji wyjściowej. Ćwiczenie nie tylko pobudza krążenie, lecz także stymuluje laktację. Wykonuje się około 6 powtórzeń.
Pozycją wyjściową dla tego ćwiczenia jest leżenie tyłem ze złączonymi i ugiętymi nogami oraz rękami wyprostowanymi wzdłuż ciała. Pacjentka delikatnie zaciska kolana i pośladki, a ten ruch powtarza czterokrotnie. Ćwiczenie służy zapobieganiu wysiłkowemu nietrzymaniu moczu oraz obniżeniu i wypadaniu narządu rodnego.
Pozycją wyjściową jest leżenie tyłem, nogi ugięte, ręce ugięte w stawach łokciowych z dłońmi ułożonymi przed klatką piersiową. Pacjentka naciska dłońmi na siebie, a następnie się rozluźnia. Ćwiczenie można wykonywać w 3 seriach po 4 powtórzenia. Jego celem jest stymulacja laktacji.
Pozycją wyjściową jest tu leżenie przodem z ugiętymi rękami i głową opartą na dłoniach. Zadaniem pacjentki jest zaciśnięcie kolan, wytrzymanie w takim ustawieniu i powrót do pozycji wyjściowej. Na początku ćwiczenie wykonuje się 4 razy. Ma ono wiele zalet, ponieważ zapobiega niewydolności przepony moczowo-płciowej, poprawia perystaltykę jelit oraz przyspiesza oczyszczanie macicy po porodzie.
Ćwiczenie wykonuje się w pozycji stojącej, chwytając się za oparcie łóżka. Zadaniem pacjentki jest wspięcie się na palce stóp. Celem jest likwidacja zmęczenia okołoporodowego, zapobieganie ZZŻ oraz ćwiczenie czucia podłoża oraz równowagi. Wykonuje się 4 powtórzenia.
Fizjoterapia po porodzie jest bardzo istotna, jednak istnieje szereg przeciwwskazań do jej rozpoczęcia w pierwszym okresie połogu. Należą do nich:
Ponadto pozycja siedząca również nie jest wskazana ze względu na ciśnienie śródbrzuszne, które powoduje rozciąganie się tkanek miękkich przepony moczowo-płciowej. W pierwszym tygodniu po porodzie naturalnym nadmierne siedzenie może prowadzić do obniżenia narządu rodnego i nietrzymania moczu nie tylko w połogu, ale i w przyszłości.
Drugi okres połogu obejmuje około 3-5 dób po porodzie fizjologicznym. W tym czasie podczas fizjoterapii zaczyna się kłaść nacisk na ćwiczenia zapobiegające obniżaniu się narządu rodnego, aktywizacji mięśni brzucha, dalszej stymulacji laktacji i korygowaniu postawy w trakcie chodu. Bardzo istotna jest tutaj nauka prawidłowego wykonywania aktywności, ponieważ pacjentka będzie je również robiła indywidualnie w domu.
Przykładowe ćwiczenia:
Pozycją wyjściową do ćwiczeń stymulujących mięśnie brzucha jest najczęściej leżenie tyłem z nogami złączonymi i ugiętymi oraz rękami wyprostowanymi wzdłuż tułowia. Można wykonywać przyciągnięcie głowy do mostka (2 powtórzenia), naciskanie piętami na łóżko z lekkim uniesieniem głowy (2 powtórzenia) lub oddychanie torem przeponowym (4 powtórzenia).
Pacjentka leży na prawym boku z lekko ugiętymi i złączonymi nogami, prawa ręka znajduje się pod głową, a lewa na materacu. Zadaniem jest nacisk lewej dłoni na materac na wysokości klatki piersiowej. Ćwiczenie wykonuje się również leżąc na lewym boku z odwrotnym ustawieniem kończyn niż na prawym. Wykonuje się po 6 powtórzeń na stronę.
Bardzo istotne jest także, aby fizjoterapeutra pokazał pacjentce, jak prawidłowo podnosić dziecko. Przez pierwsze kilka miesięcy po porodzie świeżo upieczona mama powinna oszczędzać swoje ciało.
To czas, gdy rehabilitacja po porodzie zaczyna obejmować aktywność ogólnousprawniającą. Przede wszystkim to ćwiczenia izometryczne, czynne właściwe i z oporem mięśni krocza, dna miednicy i brzucha. W tym zakresie należy również wziąć pod uwagę odpowiednie pozycje do ćwiczeń, szczególnie mięśni brzucha, aby nie pogłębiać lordozy. W tym okresie są niewskazane obciążenia fizyczne.
Podsumowanie
Czy fizjoterapia po porodzie jest bezpieczna? Jak najbardziej, a nawet wskazana! Rehabilitacja rozpoczęta już w pierwszych dniach połogu pozwoli pacjentce na szybszy powrót do pełnej sprawności i formy. Ponadto pomaga również uniknąć ewentualnych komplikacji, które mogą pojawić się po porodzie naturalnym. Fizjoterapia po porodzie może być niebezpieczna wtedy, gdy procesu nie nadzoruje wykwalifikowana osoba, gdy pacjentka nie stosuje się do wskazań lub wtedy, gdy istnieją inne przeciwwskazania do jej rozpoczęcia, o których decyduje lekarz.
Źródła:
