Urazy kręgosłupa u dzieci – prawidłowa diagnostyka i postępowanie fizjoterapeutyczne

Urazy kręgosłupa u dzieci pod żadnym pozorem nie powinny być bagatelizowane, gdyż mogą prowadzić do trwałego i nieodwracalnego uszczerbku na zdrowiu, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci. Kręgosłup dziecka znacznie się różni od w pełni wykształconego kręgosłupa osoby dorosłej, a wszelkiego rodzaju obrażenia mogą prowadzić również do niepełnosprawności. Prawidłowa diagnostyka, rehabilitacja oraz postępowanie fizjoterapetuczne to najważniejsze czynniki, dzięki którym najmłodsi pacjenci mają szansę wyjść z urazu bez szwanku.

Ból kręgosłupa u dziecka 

Ból kręgosłupa u dziecka może być spowodowany wieloma różnymi czynnikami, dlatego w pierwszej kolejności, jeśli cokolwiek nas niepokoi, należy skontaktować się z lekarzem, który wykona odpowiednie badania i postawi diagnozę. Ścisła współpraca lekarza, fizjoterapeuty oraz rodziców jest kluczowa, aby dziecko mogło wrócić do pełnej sprawności: ruchomości oraz siły mięśniowej. 

Bóle kręgosłupa u dzieci najczęściej wynikają z ich trybu życia. Dotyczy to zarówno niewystarczającej aktywności fizycznej, jak i przeciążeń, które mogą się pojawić po intensywnych treningach. Niewątpliwie zmorą dzisiejszych czasów jest siedzący tryb życia, który niestety dotyczy również dzieci i może mieć wpływ na kondycję wciąż rosnących i rozwijających się kręgosłupów. Przeciążenia kręgosłupa powoduje również otyłość, wady postawy oraz szybki skok wzrostowy. Tego typu problemy nie powinny powodować dużego niepokoju, gdyż najczęstszym rozwiązaniem jest zmiana codziennych nawyków oraz wsparcie fizjoterapeutyczne. 

Dużo poważniejszy jest z pewnością ból kręgosłupa u dziecka, który wynika z przebytych urazów. Jeżeli dziecko boleśnie się przewróciło, spadło z wysokości (np. z drzewa) lub doznało wypadku na placu zabaw i skarży się na ból pleców, to niezwłocznie należy skonsultować się z lekarzem. Po postawionej diagnozie, zalecana jest również fizjoterapia. 

Choroby kręgosłupa u dzieci – fizjoterapia w urazach 

W zależności od konkretnego schorzenia, które zostanie zdiagnozowane przez lekarzy, fizjoterapia w urazach kręgosłupa opiera się na różnych ćwiczeniach i technikach. Najczęściej spotykane urazy, z którymi można się spotkać, przedstawiliśmy w tabeli poniżej. 
 

  • Złamania kręgosłupa piersiowo-lędźwiowego
  • Złamania kompresyjne
  • Złamania zgięciowo-rozciągowe
  • Złamania wybuchowe
  • Urazy rdzenia kręgosłupa bez zmian radiograficznych (SCIWORA)

 

Złamania kręgosłupa piersiowo-lędźwiowego 

To rodzaje złamań, które wymagają dokładnej analizy stabilności obrażenia przemieszczeń w płaszczyźnie strzałkowej i czołowej, a także obrażeń współistniejących i zaburzeń neurologicznych. Z kolei rodzaj złamania możemy określić na podstawie kierunki sił działających na kręgosłup oraz mechanizmu urazu. Najczęściej podczas diagnostyki wykonuje się badania przy wykorzystaniu rezonansu magnetycznego, tomografii komputerowej oraz zdjęć rentgenowskich. W przypadku tego urazu rehabilitacja powinna być wdrożona natychmiast, gdy lekarz zdiagnozuje narastanie zniekształcenia. W przeciwnym razie może dojść do trwałych deformacji kręgosłupa. 

Złamania kompresyjne 

Urazy kręgosłupa u dzieci to również wszelkiego rodzaju złamania kompresyjne, które najczęściej występują w odcinku piersiowym. Są to złamania o charakterze stabilnym, a dodatkową stabilizację obrażeń zapewniają żebra. Dobór metod rehabilitacyjnych zależy od stopnia zniekształcenia (kifotyczne, kątowe). W trakcie fizjoterapii należy brać pod uwagę, że kości u dzieci stale rosną i mogą się przebudowywać. 

Złamania zgięciowo-rozciągowe

Złamania zgięciowo-rozciągowe (złamania Chance’a) powstają najczęściej podczas jazdy samochodem i są następstwem urazu „pasa bezpieczeństwa”. W pierwszej kolejności lekarz powinien zdiagnozować rodzaj złamania oraz ewentualne obrażenia wewnętrzne, które na skutek ucisku mogą się pojawić w jamie brzusznej. To, jakie leczenie zostanie podjęte, jest uzależnione m.in. od stopnia zniekształcenia, stabilności złamania, obrażeń współistniejących oraz wystąpienia zaburzeń neurologicznych. 

Złamania wybuchowe 

Kolejnym rodzajem urazu są złamania wybuchowe, które stanowią 10% spośród wszystkich złamań kręgosłupa piersiowo-lędźwiowego u dzieci. Najczęstszą przyczyną są obciążenia osiowe i oddziaływanie sił zginających kręgosłup. Co ciekawe, złamania wybuchowe występujące poniżej pierwszego kręgu, wykazują mniejsze ryzyko wystąpienia zaburzeń neurologicznych. 

Wszystkie powyższe informacje pochodzą z ebooka „Fizjoterapia w urazach kręgosłupa u dzieci”, której autorką jest dr Alicja Rzepka-Cholasińska. Cały materiał znajduje się w asortymencie naszego sklepu!

Ćwiczenia na kręgosłup dla dzieci – rehabilitacja dzieci po złamaniach kręgosłupa piersiowo-lędźwiowego

Jak wspominaliśmy już wcześniej, dziecko, które ma podejrzenie złamania lub urazu kręgosłupa, w pierwszej kolejności powinno zostać skonsultowane przez lekarza, aby ten mógł dać „zielone światło” do rozpoczęcia fizjoterapii. Jej celem jest doprowadzenie do całkowitej sprawności: ruchomości i siły mięśniowej. 

Ćwiczenia na kręgosłup dla dzieci powinny być dostosowane do konkretnego urazu. Możemy wyróżnić: 

  • ćwiczenia izometryczne, które mają m.in. utrzymać przyrost masy mięśniowej w okolicy piersiowo-lędźwiowej kręgosłupa;
  • ćwiczenia samowspomagane, które m.in. mają pomóc odzyskać prawidłowy zakres ruchu w odcinku piersiowo-lędźwiowym kręgosłupa;
  • ćwiczenia bierno-czynne, których celem jest m.in. reedukacja mięśniowa oraz wzmocnienie osłabionych grup mięśniowych;
  • ćwiczenia czynne, które mają m.in. pomóc w zwiększaniu zakresu ruchu w  stawach o  zmniejszonej ruchomości odcinka Th-L;
  • ćwiczenia czynne z oporem, których celem jest m.in. zmniejszenie do minimum zaników mięśniowych powstałych w wyniku unieruchomienia lub procesów patologicznych;
  • ćwiczenia oddechowe, które są stosowane m.in. w celu skorygowanie wzorca oddechowego, zwiększenia objętości płuc czy wzmocnienia mięśni oddechowych.

Ćwiczenia wzmacniające kręgosłup dla dzieci – sprawdź dostępne materiały!

Doskonale zdajemy sobie sprawę, że każdy rodzic chce zadbać o zdrowie swojego dziecka, dlatego ebook  „Fizjoterapia w urazach kręgosłupa u dzieci”, który oferujemy, jest dedykowany nie tylko dla fizjoterapeutów, lecz także pacjentów. Jest to doskonałe kompendium wiedzy dotyczące urazów kręgosłupa u dzieci. W ebooku został poruszony temat okoliczności, w których najczęściej dochodzi do urazów, sposobów diagnozy i różnic anatomicznych między dziećmi a osobami dorosłymi. W materiale dostępna jest również część praktyczna, na którą składa się aż 47 ilustrowanych i opisanych szczegółowo ćwiczeń. 

Ćwiczenia na zdrowy kręgosłup dla dzieci

Aby pokazać Wam, jak wyglądają ćwiczenia dostępne we wspomnianym ebooku, przygotowaliśmy kilka ćwiczeń, które również znajdziecie w tym materiale. 

Ćwiczenie, które ma na celu poprawić i utrzymać prawidłowe czynności mięśni grzbietu. Do jego wykonania jest potrzebna piłka rehabilitacyjna. 

Pacjent siedzi na piłce i opiera się stopami o podłoże. Jego nogi powinny być ustawione na szerokość stawów biodrowych. Z kolei ręce muszą znajdować się pomiędzy udami. Na polecenie terapeuty pacjent układa kończyny górne pomiędzy udami, dotyka dłońmi do ziemi i zaczyna „iść” do przodu i do tyłu. Liczba powtórzeń: 10 razy.
 

Celem tego ćwiczenia jest elongacja kręgosłupa piersiowo-lędźwiowego (wydłużanie kręgosłupa). Do jego wykonania niezbędna jest drabinka. Pacjent wchodzi na nią tyłem, a następnie podchwytem łapie jeden ze szczebelków i wykonuje zwis. W tej pozycji powinien pozostać przez około 5 sekund. W kolejnym kroku wchodzi z powrotem na drabinkę i przez 5 sekund odpoczywa. Liczba powtórzeń: 3 razy.
 

Do wykonania tego ćwiczenia jest potrzebny ręcznik, a jego celem jest rozciąganie mięśni piersiowych i wzmacnianie mięśni międzyłopatkowych. Pacjent siada na ziemi z wyprostowanymi nogami. Wokół jego stóp jest owinięty ręcznik, a on przyjmuje pozycję wyprostowanych pleców.  Na polecenie terapeuty pacjent zaczyna ciągnąć ręcznik i ściągać równocześnie łopatki, a następnie wraca do pozycji wyjściowej. Liczba powtórzeń: 5–7 razy
 

Źródła:

  1. https://www.praktycznafizjoterapia.pl/artykul/usprawnianie-dzieci-z-calkowitym-lub-czesciowym-sciwora-uraz-rdzenia-kregowego-bez-zmian-radiograficznych
  2. „Fizjoterapia w urazach kręgosłupa u dzieci”, dr Alicja Rzepka-Cholasińska