Endometrioza to choroba o podłożu autoimmunologicznym, w której dochodzi do przerostu endometrium. Wiąże się to z licznymi dolegliwościami ze strony układu rozrodczego, a finalnie może skutkować bezpłodnością. Niestety objawy choroby często są ignorowane, a pacjentka nie zdaje sobie sprawy, że za ich występowanie odpowiada endometrioza. Rehabilitacja i fizjoterapia mogą jednak złagodzić jej przebieg, a wraz z odpowiednim leczeniem można zapobiec jej rozwojowi.
Endometrioza – fizjoterapia i postępowanie
Endometrioza charakteryzuje się występowaniem aktywnych ognisk śluzowych poza macicą tj. w jajowodach, jajnikach, jamie brzusznej, otrzewnej, pęcherzu. Ponieważ w trakcie cyklu miesiączkowego ogniska zachowują się tak jak w obrębie narządu głównego – rosną i krwawią bez możliwości ujścia – tworzą się liczne stany zapalne i zrosty.
Wśród licznych objawów wyróżniamy:
Czasami endometrioza może przebiegać bezobjawowo, dlatego tak istotne są regularne badania kontrolne, podczas których lekarz może dostrzec niepokojące sygnały ze strony organizmu.
W zależności od zaawansowania choroby, lekarz zaleca metodę leczenia i rehabilitacji. Wyróżniamy cztery etapy rozwoju endometriozy:
Podczas leczenia nie należy zapominać, jak ważna jest fizjoterapia. Endometrioza jest chorobą przewlekłą i nigdy nie będzie w pełni wyleczalna. Leczenie farmakologiczne ma na celu zmniejszenie ognisk endometrium oraz stanów zapalnych, natomiast leczenie chirurgiczne dzielimy na zachowawcze i radykalne. Zachowawcze stosuje się u pacjentek planujących ciążę i skupia się na usunięciu najbardziej kłopotliwych ognisk i zrostów, które to uniemożliwiają. W przypadku chirurgii radykalnej dochodzi do usunięcia jajników/macicy.
Rehabilitacja po operacji endometriozy powinna uwzględniać stan ogólny pacjentki i poziom ingerencji chirurgicznej, dlatego należy opracować indywidualny plan ćwiczeń i zabiegów. Niemniej korzystne będzie połączenie fizjoterapii uroginekologicznej z rehabilitacją oddechową. Na czym polega i w jakich przypadkach jest korzystna, omówiliśmy w artykule zatytułowanym: Na czym polega rehabilitacja oddechowa? Głównym celem rehabilitacji po operacji jest szybkie uruchomienie pacjentki, niedopuszczenie do pojawienia się zrostów i możliwych powikłań pooperacyjnych.
Fizjoterapia ma za zadanie polepszenia jakości życia pacjentki i ograniczenie stanów zapalnych, które mają tendencję do nawracania. W przypadku fizjoterapii uroginekologicznej ćwiczenia skupiają się na pracy dna miednicy i prawidłowej pracy przepony. Oddziałuje to na prawidłowy przepływ krwi, dotlenienie tkanek i relaksację mięśni. Kolejnym elementem fizjoterapii jest terapia wisceralna.
Dzięki włączeniu technik manualnych można zachować odpowiednie napięcie i ruchomości tkanek. Terapia trzewi skupia się na obszarze jamy brzusznej z uwzględnieniem narządów wewnętrznych. Terapia wisceralna poprzez stymulację powięzi otaczającej organy niweluje ograniczenie ruchomości, a to łagodzi dolegliwości bólowe.
Należy pamiętać, że to nie jedyne modele fizjoterapii, jakie może uwzględnić fizjoterapeuta. Endometrioza wiąże się z wieloletnim bólem, przez co może dochodzić do niepoprawnej pozycji ciała pacjentki (w następstwie przyjmowania pozycji embrionalnej), licznych przykurczy czy dolegliwości ze strony kręgosłupa. Włączenie technik osteopatycznych może być dodatkowym elementem indywidualnego planu rehabilitacyjnego. Co ponadto?
Igłoterapia może wspomagać walkę z bólem zarówno przed jak i po operacji, a pinopresura wspierać regenerację tkanek i struktur. Niekiedy fitoterapeuta za zgodą pacjentki wykona analizę pracy mięśni macicy wykorzystując techniki per vaginum. Dzięki temu może ocenić czy obrany plan rehabilitacji jest słuszny, czy może należy coś w nim zmienić.
Oprócz konkretnych zabiegów i modelu fizjoterapii, należy pamiętać, jaką wartość ma regularna aktywność ruchowa i ćwiczenia. Utrzymują one ciało w dobrej kondycji i podtrzymują efekty głównej rehabilitacji. Bezpiecznymi aktywnościami dla pacjentki może być joga, pilates oraz pozostałe nurty bazujące na świadomości własnego ciała, oddechu i elastyczności. Gwałtowne ćwiczenia mogą prowadzić do nadszarpywania świeżych ran lub zrostów, dlatego każdą planowaną aktywność należy przedyskutować ze specjalistą/rehabilitantem.
Rehabilitacja w endometriozie może również uwzględniać odpowiednią dietę. Zauważono, że niektóre rodzaje diet czy wykluczenie niektórych produktów z jadłospisów wspomagają wejście w proces autofagii, w którym dochodzi do zjadania przez organizm uszkodzonych i martwych komórek czy złogów. Takie samoczyszczenie może poprawić stan pacjentki i odroczyć leczenie chirurgiczne. Uwaga: dieta nie powinna być traktowana jako metoda leczenia czy pełnić funkcję jedynej rehabilitacji w przypadku endometriozy. Włączenie danego wzorca diety musi być zatwierdzone przez lekarza prowadzącego z uwzględnieniem konsultacji z wykwalifikowanym dietetykiem.
Podsumowując, fizjoterapia ma poprawić maksymalnie jakość życia pacjentki i zadbać o komfort emocjonalno-fizyczny. Niektóre kobiety czują się mniej atrakcyjne po leczeniu chirurgicznym lub borykają się ze stanami przygnębienia i depresji. Oprócz współpracy z fizjoterapeut w ramach holistycznej rehabilitacji należy przewidzieć konsultacje i wsparcie psychologiczne, dzięki któremu pacjentka będzie mogła zaakceptować zmiany, jakie zaszły w jej organizmie po operacji (brak miesiączek, regularne przyjmowanie hormonów, bezpłodność).
Przedstawiliśmy najważniejsze kwestie związane z postępowaniem fizjoterapeutycznym przy endometriozie, jednak zachęcamy do uzupełnienia swojej wiedzy ze względu na obszerność samego tematu i możliwych rozwiązań. Postępowanie rehabilitacyjne w endometriozie to pozycja, którą docenią specjaliści fizjoterapii, studenci oraz same pacjentki, które chciałby dowiedzieć się czegoś więcej na temat endometriozy. Rzetelne informacje skompletowane przez specjalistów zostały odpowiednio uporządkowane i przekazane w sposób jasny i przejrzysty. Dzięki elektronicznej formie minibooka treści można łatwo udostępniać, wyświetlać i korzystać w dowolnym momencie, co szczególnie może być pomocne w procesie edukacji fizjoterapeutycznej.
