Kontuzje narciarskie przytrafiają się częściej niż mogłoby nam się wydawać. Niektóre wymagają natychmiastowej interwencji lekarza specjalisty, pozostałe natomiast można wyleczyć lekami przeciwbólowymi i zimnymi okładami. Nie ulega jednak wątpliwości, że w razie podejrzenia wystąpienia urazu musimy przerwać jazdę, aby nie pogorszyć sytuacji. Tylko co dalej?
Kontuzje na nartach mogą wystąpić u każdej osoby, niezależnie od wieku czy poziomu doświadczenia. Najbardziej na nie narażeni są jednak najmłodsi narciarze, którzy często nie zważają na ostrzeżenia o niebezpieczeństwach. Dzieci są nie tylko mniej ostrożne, lecz także bardziej aktywne, w związku z czym częściej doświadczają urazów. Nie możemy zapomnieć też o zawodowcach i osobach uprawiających narciarstwo ekstremalne. W tym przypadku wysoki poziom ryzyka kontuzji wynika z intensywnego treningu.
Złamanie to nic innego jak przerwanie ciągłości kości np. w wyniku upadku lub kolizji z inną osobą bądź obiektem. Złamanie zamknięte, czyli proste, charakteryzuje brak otwartej rany i uszkodzenie kości bez przerwania skóry. Stan ten wiąże się z bólem, ponadto prowadzi do obrzęku, zasinienia, trudności w poruszaniu oraz niemożności dalszego uprawiania sportu.
Złamanie otwarte, zwane również złamaniem z przemieszczeniem, występuje natomiast, gdy przerwana została ciągłość kości, jednak oprócz tego pojawiła się też otwarta rana w skórze. To jedna z poważniejszych kontuzji, może bowiem prowadzić do zakażenia, znacznej utraty krwi i wielu poważnych powikłań. Jego leczenie wymaga pilnej interwencji chirurgicznej z uwagi na zagrożenie zdrowia i życia.
O złamanie na stoku nietrudno, jednak uraz stawu biodrowego jest stosunkowo rzadko diagnozowaną kontuzją. Mimo to może wystąpić, np. po upadku na bok, zderzeniu z innym narciarzem lub jako powikłanie po innej kontuzji. Objawy obejmują:
Jeśli doznaliśmy złamania stawu biodrowego i mimo leczenia farmakologicznego wciąż odczuwamy ból, pomóc może endoproteza biodra. Postępowanie i rehabilitacja po operacji mogą okazać się skomplikowane, jednak czasem warto zdecydować się na tak stanowczy krok, który perspektywicznie przyczyni się do zachowania pełnej ruchomości i swobody ruchów. Oczywiście w takim przypadku należy skonsultować się z całym zespołem lekarskim, który holistycznie opracuje procedurę i zalecenia indywidualne dla danego pacjenta.
W przypadku, gdy podejrzewamy, że doszło do urazu w obrębie palców, ręki lub nadgarstka, powinniśmy jak najszybciej udać się do lekarza. Specjalista przeprowadzi wywiad, w trakcie którego wypyta o występowanie objawów takich jak:
Kontuzje na nartach w obrębie kończyn dolnych, w tym przede wszystkim kolan, to jedne z najczęstszych urazów pojawiających się podczas uprawiania sportu. Różnią się stopniem poważności, a w niektórych przypadkach prowadzą do długotrwałych problemów zdrowotnych. Wyróżnia się między innymi:
Warto wiedzieć, że kontuzje kolana na nartach nie zawsze komunikują o sobie od razu. Czasem stan chorobowy postępuje, w szczególności gdy każdego dnia przeciążamy staw kolanowy. Taki nietypowy przypadek opisywaliśmy w jednym z naszych poprzednich artykułów: Konflikt rzepkowo-udowy — fizjoterapia i rehabilitacja.
Rzadko zdarza się, by stok był pusty — w sezonie oprócz nas trasy oblegają inni narciarze i snowboardziści. Każdy z nich musi mieć oczy dookoła głowy — niezależnie od swojego doświadczenia. Czasem jednak kontuzji nie da się uniknąć. Wystarczy chwila nieuwagi, by zajechać komuś drogę lub zbyt późno zauważyć drzewo czy inny obiekt. Istnieją jednak pewne czynniki zmniejszające ryzyko nieszczęśliwego wypadku.
Przede wszystkim pamiętajmy, że sprzęt dopasowuje się do indywidualnych potrzeb i doświadczenia na stoku. Jeśli nie wiemy, jaka długość nart będzie odpowiednia, z pomocą na pewno przyjdzie nam pracownik wypożyczalni lub instruktor. Możemy też zaopatrzyć się we własne uposażenie, ale przed zakupem dobrze jest poradzić się specjalisty – bierzmy pod uwagę, że pracownik sklepu nie zawsze może być dobrym źródłem doradczym. W jego gestii jest zapoznanie się dokładnie z asortymentem i ogólnym przeznaczeniem produktów, więc nie zawsze będzie w stanie doradzić jaki sprzęt faktycznie sprawdzi się w naszym przypadku.
Dodatkowo pamiętajmy, że każdy narciarz oprócz butów i pary nart musi mieć: gogle lub okulary, kask, kombinezon oraz ochraniacze — w razie potrzeby.
Zanim zdecydujemy się na zjazd, powinniśmy rozgrzać ciało poprzez krótki jogging, wykonanie pajacyków, a także rozciągnięcie mięśni. Jeśli po kilku godzinach spędzonych na stoku poczujemy, że przyszedł czas na odpoczynek, posłuchajmy organizmu. Na trasę zawsze można wrócić, a zmęczonym i głodnym, o kontuzję niełatwo.
Kontuzje kolana na nartach, jak i palców, stopy czy biodra mogą rzutować na całe życie. W związku z tym należy od razu zminimalizować ryzyko wystąpienia powikłań. W przypadku pojawienia się bólu natychmiast zaprzestańmy zjazdu. Na tak wczesnym etapie warto oszacować, czy kontuzja jest poważna, czy też można wstrzymać się ze wzywaniem medyków. Jeśli pojawiają się trudności w oddychaniu, krwawienia lub doznaliśmy poważnego urazu głowy, nie warto czekać.
W międzyczasie dobrze jest określić poziom bólu i znaleźć miejsce, w którym się pojawia. Jeśli udało nam się samodzielnie zjechać na dół lub już jesteśmy w domu, w celu zmniejszenia bólu oraz obrzęku powinniśmy zastosować zimny kompres. W przypadku, gdy po 24 godzinach opuchlizna nie zacznie się zmniejszać, konieczna będzie wizyta u lekarza.
Rehabilitacja po kontuzjach kolana — i nie tylko — jest kluczowym etapem stopniowego powrotu do zdrowia. Na początek specjalista może zalecić leczenie farmakologiczne (przeciwbólowe i przeciwzapalne), unieruchomienie kończyny, a w późniejszym okresie — fizjoterapię.
W ramach pracy z fizjoterapeutą wykonuje się ćwiczenia:
Balon terapeutyczny wykorzystuje się m.in. w treningach siłowych, stabilizujących oraz wzmacniających całe ciało. Najbardziej polecane ćwiczenia to:
Podczas rehabilitacji, kluczowa może okazać się też jazda na rowerze stacjonarnym. To świetne rozwiązanie z uwagi na niskie obciążenie stawów, szczególnie w porównaniu z bieganiem czy zwykłym spacerowaniem. Ponadto ćwiczenie to poprawia krążenie, wzmacnia mięśnie nóg i pośladków, a także poprawia elastyczność ciała po kontuzji.
Urazy narciarskie zdarzają się często i choć zwykle nie wymagają interwencji chirurgicznej, nie można ich ignorować. Na temat możliwości terapeutycznych dowiemy się więcej dzięki przygotowanemu przez terapeutkę manualną i trenerkę, Zuzannę Sobczak, szkoleniu „Fizjoterapia kontuzji narciarskich”. W materiale wideo, który został podzielony na trzy części, zwrócono również uwagę na rozważne przygotowanie się do sezonu narciarskiego, co działa profilaktycznie i może całkowicie uchronić nas od kontuzji. Materiał może stanowić wartość dydaktyczną dla fizjoterapeutów, studentów kierunków fizjoterapeutycznych lub medycznych, a także samych pacjentów, którzy chcą być świadomi potencjalnych zagrożeń i opcji rehabilitacyjnych.
BEZPIECZEŃSTWO I URAZOWOŚĆ JAZDY NA NARTACH NA STOKACH KOTELNICY BIAŁCZAŃSKIEJ Dariusz Mucha, Tadeusz Ambroży, Agata Bornikowska, Teresa Mucha, Anna Papierz.
