Czym jest konflikt rzepkowo-udowy?

Konflikt rzepkowo-udowy to nieprawidłowe ruchy rzepki, w których następstwie pojawia się ból. Towarzyszy on pacjentowi, bez innych widocznych patologii czy urazów. Sam problem może mieścić się we wewnętrznych lub zewnętrznych elementów stawu kolanowego, które są podatne na obciążenia.
W momencie wystąpienia bólu kolana konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem, który oceni czy doszło do konfliktu rzepkowo-udowego, czy przyczyny dolegliwości należy szukać gdzie indziej. Niestety częste bagatelizowanie problemu znacząco go nasila lub prowadzi do nieodwracalnych patologii, których przy odpowiedniej rehabilitacji można uniknąć.

Przyczyny konfliktu rzepkowo-udowego

• Nieprawidłowa budowa anatomiczna.
• Zaburzenia postawy ciała.
• Zbyt wysokie ustawienie rzepki w stawie kolanowym. 
• Przykurcz pasma biodrowo-piszczelowego.
• Zbytnie napięcie mięśni bocznej strony uda.
• Koślawe ustawienie stopy lub kolana. 
• Osłabienie głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda
• Przodopochylenie miednicy.

Na powstanie Konfliktu rzepkowo-udowego mają również wpływ czynniki zewnętrzne, do których należą: masa ciała pacjenta, jego sposób i tempo poruszania się oraz obuwie codzienne. Czynniki te nieustannie wpływają na obciążenie i siłę nacisku na cały staw kolanowy, co w sytuacjach przeciążenia grozi jego uszkodzeniem.

Objawy konfliktu rzepkowo-udowego

Oprócz charakterystycznego dźwięku trzaskania i uczucia przeskakiwania, można zauważyć:

• przykurcz więzadła rzepki,
• ból w przedniej powierzchni stawu kolanowego,
• ból podczas ruchu, kucania i innych czynnościach wymagających zginania kolana. 

Analizując potencjalne przyczyny i objawy, pacjent nie powinien starać się “rozchodzić kolana” i leczyć się na własną rękę stosując maści lub okłady. Przyniosą one tylko chwilową ulgę, a problem będzie cały czas się pogłębiał, degradując struktury wewnętrzne rzepki. Niezbędna jest pomoc lekarska i fizjoterapeutyczna, dzięki której pacjent może powrócić do codziennego komfortu i sprawności.

Konflikt rzepkowo-udowy – rehabilitacja

Rehabilitacja zawsze powinna być dostosowana do potrzeb pacjenta, czyli uwzględniając poziom i złożoność jego problemu oraz choroby współistniejące. Inny plan ćwiczeń powinien być opracowany dla osób młodych, a inny dla starszych, uwzględniając ich ogólny poziom ruchomości czy choroby utrudniające rehabilitację np. Choroba Parkinsona, czy Choroba Alzheimera. 

Do głównych celów fizjoterapii możemy zaliczyć: 

1. Zniwelowanie stanu zapalnego i bólowego – dzięki czemu pacjent chętnie przystąpi do rehabilitacji.
2. Niwelowanie obrzęków.
3. Dążenie do odzyskania pełnego ruchu biernego.
4. Dążenie do przywrócenia odpowiedniej długości mięśni w celu poprawy biomechaniki kończyn.
5. Normalizacja równowagi oraz biomechanizacji.
6. Wprowadzenie prawidłowego wzorca ruchu i jego utrwalenie.
7. Dążenie do przywrócenia prawidłowej siły, tempa i propriocepcji – zgodnie z możliwościami pacjenta.
8. Osiągnięcie postępów rehabilitacyjnych w jak najkrótszym czasie.

Jak można osiągnąć powyższe fazy rehabilitacyjne?

Konflikt rzepkowo-udowy – fizjoterapia i ćwiczenia 

Fizjoterapia obejmuje zabiegi i liczne zestawy ćwiczeń, które mają pomóc pacjentowi wrócić do sprawności. Oto niektóre z nich:

1. Stretching z włączeniem poizometryczną relaksacją mięśni (PIR). Ćwiczenia rozciągające mają wydłużyć mięśnie i ścięgna, prowadząc do prawidłowej długości tkanek miękkich. Nie należy jednak ich wykonywać ponad próg bólu. Oprócz tego włączenie ćwiczeń PIR ma na celu obniżyć napięcie mięśniowe, co ułatwi rozciąganie. 
2. Mobilizacja rzepki. Ćwiczenia mają na celu, przywrócenie pełnej ruchomości struktur i zmniejszenie kompresji trzeszczki. Należy je powtarzać kilkakrotnie w ciągu dnia. 
3. Ćwiczenia proprioceptywne. Czyli pobudzanie czucia głębokiego, dbanie o prawidłowy przekaz informacji między strukturami i trening stabilnego chodu podczas zróżnicowanego podłoża (ścieżek sensorycznych).
4.  Ćwiczenia wzmacniające. Ich rolą jest zwiększenie siły mięśni, które pełnią ważną rolę w stabilizacji rzepki i kontroli ruchów.
5. Trening motoryczny. Ma na celu zsynchronizowanie układu nerwowego ze szkieletowym, dzięki czemu pacjent będzie w stanie lepiej kontrolować swoje ruchy. Zazwyczaj trening rozpoczyna się od ćwiczeń w pozycji statycznej, a następnie podnosi poziom trudności do ćwiczeń w pozycjach z odtworzeniem ruchu i dynamiki. 
6. Kinesiotaping. Metoda plastrowania ma na celu odciążenie stawu, niwelowanie obrzęków, chwilowe ograniczenie ruchu lub nakierowywanie stawu na odpowiedni tor przemieszczania się. Należy jednak pamiętać, że kinesiotaping powinien wykonywać tylko i wyłącznie fizjoterapeuta, który ma wiedzę w jakim kierunku przykleić plaster i z jakim natężeniem. 
7. Zabieg Indiba Active. Zabiegi wykorzystują prąd radiofrekwencyjny o częstotliwości 448 kHz, co przyspiesza gojenie się tkanek, a także zmniejsza dolegliwości bólowe. 
8. Masaże. Masaże mają na celu rozluźnienie mięśni, zniwelowanie dolegliwości bólowych i likwidację obrzęków. Podczas harmonogramu rehabilitacyjnego mogą być stosowane zarówno przed jak i po ćwiczeniach. 
9. Przeciwobrzękowa terapia stawów (PTS). Ma za zadanie zwiększenie ruchomości kolana, zredukowanie obrzęków i przyspieszenie regeneracji chrząstki stawowej rzepki.
10. Laser wysokoenergetyczny. Walczy ze stanami zapalnymi, bólem, a co ważniejsze wspiera ukrwienie i transport tlenu oraz wartości odżywczych. Dzięki temu możliwa jest szybsza regeneracja tkanek i powrót do zdrowia. 
11. Krioterapia miejscowa. Wykorzystanie ciekłego azotu do schłodzenia rzepki wzmacnia strukturę mięśni oraz wiązadeł, łagodzi obrzęki i ból. 
12. Sucha igłoterapia. Polega na nakłuwaniu igłami do akupunktury miejsc i mięśni w okolicach rzepki. Wpływa to na poprawę elastyczności mięśni i łagodzenie bólu. Metoda ta jednak nie stanowi głównego wątku fizjoterapeutycznego, ze względu na liczne ograniczenia i przeciwwskazania. 
13. Rolowanie. Za pomocą piłek i wałków o zróżnicowanej powierzchni pobudza się mięśnie do aktywności, a także receptory czucia głębokiego. Rolowanie sprzyja odżywianiu i dotlenieniu tkanek, a co za tym idzie ich regeneracji. Metodę tę stosuje się przed jak i po rozpoczęciu zajęć fizjoterapeutycznych. Należy jednak pamiętać, że rolowanie mięśniowe przed ćwiczeniami nie powinno być zbyt długie, aby nie doszło do nadmiernego rozluźnienia mięśni – podczas wykonywania ćwiczeń może to prowadzić do kolejnych kontuzji.  

Oczywiście to tylko niektóre z możliwych form rehabilitacyjnych, które będą dopasowywane według zaleceń lekarza i wyników badań. Niekiedy w ciężkich przypadkach konfliktu rzepkowo-udowego, jako uzupełnienie rehabilitacyjne, lekarz może zalecić ostrzykiwanie dostawowe kwasem hialuronowym. Ma to na celu uniemożliwienie dalszego uszkodzenia chrząstki. 

A jakie ćwiczenia na konflikt rzepkowo-udowy powinno się uwzględnić w codziennym domowym harmonogramie? Przede wszystkim takie, które zaleci fizjoterapeuta. Nie należy samemu dopasowywać ćwiczeń bez konsultacji ze specjalistą. Część z nich wykonanych nieprawidłowo, może pogorszyć stan pacjenta, dlatego fizjoterapeuta, zalecając kontynuację ćwiczeń w domu, dokładnie przedstawi bezpieczną alternatywę ich realizacji. 

Ponadto warto korzystać ze specjalistycznych opracowań, opisujących krok po kroku wykonanie ćwiczeń, a nie bazować na tych łatwo dostępnych w internecie, których prawdziwości i rzetelności nie jesteśmy w stanie zweryfikować. Minibook Rehabilitacja w zespole rzepkowo-udowym jeszcze lepiej przybliża zagadnienie omawianego problemu, którego nie byliśmy w pełni uchwycić na kartach niniejszego, krótkiego artykułu. Informacje opracowane przez specjalistów bardzo przejrzyście wskazują kierunek działania, a liczne ilustracje pomagają zrozumieć złożoność konfliktu rzepkowo-udowego. Opracowanie stanowi dodatkową pomoc edukacyjną dla pacjentów i ich rodzin, oferując rzetelne źródło konkretnych informacji, a Rehabilitacja w zespole rzepkowo-udowym. Pakiet ćwiczeń nr 1 praktycznie pokazuje jak wykonywać ćwiczenia zalecane przez doświadczonych fizjoterapeutów. 

Bibliografia:

1. Rehabilitacja W Zespole Rzepkowo-Udowym. Pakiet Ćwiczeń Nr 1, Wydawnictwo Forum Media.
2. Leczenie Zachowawcze Zespołu Bocznego Przyparcia Rzepki, Strojek Katarzyna, Kortas Katarzyna, Radzimińska Agnieszka, Weber-Rajek Magdalena, Styczyńska Hanna, Zukow Walery. 
3. Omówienie Wytycznych Praktyki Klinicznej Amerykańskiego Towarzystwa Fizjoterapii Postępowania Fizjoterapeutycznego W Bólu Rzepkowo-Udowym, Zbigniew Wroński.
4. Rehabilitacja W Zespole Rzepkowo-Udowym, Wydawnictwo Forum Media.
5. Postępowanie Fizjoterapeutyczne Po Chondroplastyce Stawu Kolanowego, R Agnieszka Książek-Czekaj, Marek Wiecheć.
6. Konflikt Rzepkowo-Udowy, Boczne Przyparcie Rzepki (Ból W Przednim Przedziale Kolana), Norbert Lewiński.
7. Kinetic Control Ocena I Reedukacja Niekontrolowanego Ruchu, Mark Comerford Sarah Mottram, Edra.