Złamana ręka u dziecka jest częstym urazem wśród najmłodszych pacjentów, jednak w odróżnieniu od dorosłych proces rehabilitacji powinien nie tylko uwzględniać jak najszybsze przywrócenie stanu sprawności kończyny, ale również zapobiegać innym powikłaniom m.in. zaburzeniom wzrostu kości. By do tego nie dopuścić, ważny jest dobór odpowiednich ćwiczeń.
Kości dorosłego człowieka i kości dziecka nie mogą podlegać takim samym procedurom rehabilitacji. Wynika to z faktu, że kości dziecka nie są jeszcze w pełni uwapnione, a niektóre fragmenty stanowią elastyczne chrząstki. Dzięki temu, wśród pacjentów pediatrycznych bardzo rzadko dochodzi do poważnych złamań lub z przemieszczeniem. Ważna jest jednak szybka interwencja rehabilitacyjna, gdyż układ kostny dziecka podlega szybkiej regeneracji i gojeniu, a brak ćwiczeń może doprowadzić do zmniejszenia siły i mięśni masy, co utrudni prawidłowy rozwój i funkcjonowanie dziecka. Warto być świadomym różnic w strukturze kostnej pacjentów dziecięcych, gdyż to pozwoli na pełne zrozumienie znaczenia i przyjętej formy rehabilitacji.
Mimo że złamanie ręki nie jest zazwyczaj trudne do zdiagnozowania, złamanie ręki u dziecka może być wątpliwe do określenia i wymagające dodatkowych badań, dlatego warto zwrócić uwagę na objawy mu towarzyszące. Należą do nich:
W przypadku złamania otwartego dochodzi do przerwania ciągłości tkanki i uszkodzenia powłok skórnych, czemu zazwyczaj towarzyszy obfite krwawienie oraz konieczność interwencji chirurgicznej. Pokrzepiające są jednak dane statystyczne, które potwierdzają, że złamanie ręki z przemieszczeniem u dziecka jest zjawiskiem rzadkim, a większość złamań nie wymaga operacji, a jedynie unieruchomienia, pozwalając na samoregenerację.
Podjęcie szybkiej rehabilitacji i ćwiczeń jest kluczowym czynnikiem powrotu do zdrowia. Brak ruchu kończyny w wyniku usztywnienia gipsem lub ortezy może prowadzić do przykurczów mięśniowych, a zbyt późna fizjoterapia pogłębi dolegliwości bólowe pacjenta oraz może wpłynąć na umiejętność regeneracji. Dodatkowo przepływ limfatyczny i krwionośny jest mocno utrudniony, co skutkuje opuchlizną i obrzękiem ręki. Po otrzymaniu opinii lekarskiej, w której specjalista orzeka zgodę dla pełnej rehabilitacji, należy niezwłocznie przystąpić do ćwiczeń z fizjoterapeutą. Rehabilitant określa indywidualne postępowanie rehabilitacyjne, uwzględniając wiek pacjenta, historię przebytych chorób, rodzaj przebytego złamania i leczenia, a także zastosowanej stabilizacji. Warto jednak nadmienić, że w przypadku dalszego usztywnienia/unieruchomienia ręki podejmowana powinna być wczesna rehabilitacja, podczas której należy uruchomić pompę mięśniową tj. wykonywać czynne ćwiczenia palców ręki oraz stawu ramiennego, ćwiczenia izomeryczne, ćwiczenia oddechowe oraz zastosowanie metody PNF.
Metoda PNF (z ang. proprioceptive neuromuscular facilitation) ma za zadanie maksymalnie przyspieszyć regenerację i reakcję ze strony układu nerwowego. Stymuluje głównie receptory ruchu oraz pozycji ciała, angażuje elementy wspólne dla mięśni i układu nerwowego, wzbudza motywację u pacjenta do samodzielnych ćwiczeń w domu i podejmowania wysiłków fizjoterapeutycznych. Jest przydatna w całym procesie rehabilitacyjnym, dbając o stan fizyczny i psychiczny pacjenta.
Po zdjęciu unieruchomienia należy zadbać o uelastycznienie i odżywienie mięśni, tkanki skórnej oraz wzmocnienie siły mięśniowej. Ćwiczenia w wodzie ułatwiają rozluźnienie mięśni, dzięki czemu fizjoterapia może odbywać się bezboleśnie. Oprócz tego podczas rehabilitacji można wykorzystać elektroterapię, która ma działanie przeciwbólowe, normalizuje napięcie mięśniowe oraz poprawia trofikę tkanek. Zabiegi relaksują mięśnie i przyspieszają procesy regeneracyjne, co jest pożądane podczas rekonwalescencji po złamaniach. Z kolei termoterapia ma na celu obkurczenie naczyń krwionośnych w miejscu urazu, likwidację stanów zapalnych i zmniejszenie obrzęku tkanek w obrębie złamania. Pomocniczym elementem rehabilitacji i ćwiczeń będzie wykorzystanie radialnych fal uderzeniowych (RSTW), które przyspieszą zrost kostny.
Nie należy zapominać o rozciąganiu, które obejmuje rehabilitację i profilaktykę zapobiegawczą ponownych złamań lub urazów. Ćwiczenia z elementami stretchingu mają na celu zwiększyć elastyczności mięśni oraz poprawę szybkości i zakresu ruchów. Do tego powinny dochodzić masaże, które obniżają napięcie mięśni i uśmierzą ból, co jest szczególnie ważne przy rehabilitacji małych pacjentów. Dzieci pod wpływem bólu nie chcą współpracować z rehabilitantem, unikają ćwiczeń, a to przekłada się na późniejszy powrót do pełnej sprawności i uniknięcia powikłań.
W przypadku wszelkich złamań podczas rehabilitacji niezbędna będzie dieta bogata w wapń, kolagen, cynk, mangan, miedź, witaminę C oraz D i z grupy B. Przyspieszają one prawidłowe gojenie się tkanek kostnych, będąc jednocześnie ich elementem budulczym.
Nadrzędną zasadą ćwiczeń i rehabilitacji jest rekonwalescencja pokrywająca się z etapami gojenia się tkanek po złamaniu. Oto one:
Złamania, urazy kręgosłupa u dzieci czy zwichnięcia i skręcenia są częstymi urazami wieku dziecięcego. Następują one w wyniku wypadków, zaburzeń motoryki lub nieostrożnej zabawy. Ponieważ nie da się przewidzieć opcji wypadków i ich długotrwałych skutków, warto zapoznać się z podstawowymi informacjami na temat powyższych zagrożeń i metod postępowania, by w razie konieczności móc szybko zainterweniować oraz udzielić praktycznej pomocy dziecku. Jeśli jednak dojdzie do złamania i dziecko jest w fazie rehabilitacyjnej, zadbaj by ćwiczenia rehabilitacyjne, były powielane w środowisku domowym. Skorzystaj z porad specjalisty lub zaopatrz się w rekomendowane opracowania, które urozmaicą dziecku formę ćwiczeń. Dobrym przykładem jest seria Fizjoterapia po złamaniach kości kończyn górnych u dzieci, która zawiera ilustracje i dokładne instrukcje jak powinien być realizowany cały program ćwiczeń.
Bibliografia:
