Ból w kolanie przy prostowaniu i zginaniu – diagnostyka i leczenie

Ból w kolanie przy prostowaniu i zginaniu może świadczyć o wystąpieniu patologii w obrębie stawu kolanowego, który każdego dnia narażony jest na kontuzje i schorzenia. Nawet mijające dolegliwości bólowe nie powinny być bagatelizowane, gdyż mogą świadczyć o początkowej fazie rozwoju poważnej choroby.

Bolące kolana przy zginaniu nie zawsze są objawem starości, a mogą towarzyszyć osobom młodym lub dzieciom. Staw kolanowy każdego dnia dźwiga ciężar całego ciała, co przekłada się na jego szybszą i wzmożoną „eksploatację”. Aby zrozumieć główne przyczyny powstawania dysfunkcji w okolicach stawu kolanowego, należy przeanalizować jego budowę. 

Staw kolanowy – charakterystyka 

Staw kolanowy to największy staw występujący w ciele człowieka. Ponieważ łączy udo z podudziem, umożliwia sprawne poruszanie się, stabilizuje poprawną (wyprostowaną) postawę podczas ruchu i utrzymuje ciężar ciała. Wokół struktury usytuowana jest torebka stawowa, której błona maziowa zmniejsza tarcie pomiędzy kośćmi. Oprócz tego pomiędzy kośćmi składającymi się na staw kolanowy znajdują się łąkotki, których zadaniem jest prawidłowe dopasowanie kości do siebie i amortyzowanie wstrząsów powstających podczas ruchu. 

Poprawną mechanikę działania stawu kolanowego zapewnia kość rzepki, która umiejscowiona jest w przedniej części stawu, tworząc z kością udową staw rzepkowo-udowy.  
 


Ból kolan przy chodzeniu i zginaniu – przyczyny 

Bolące kolano przy zgięciu może być efektem przeciążenia stawu kolanowego nadmiernym wysiłkiem, ale może również świadczyć o poważnych uszkodzeniach struktury stawowej. Ból nie jest jedyną oznaką problemu, a towarzyszyć może mu obrzęk, zaczerwienienie lub uczucie gorąca w obrębie stawu. Genezą dysfunkcji stawu kolanowego zaliczamy przyczyny wrodzone oraz nabyte.

Chcesz wiedzieć więcej? Artykuł "Ból w kolanach przy zginaniu – przyczyny i leczenie" zawiera wartościowe informacje.

Objawy chorób reumatycznych 

Choroby autoimmunologiczne, szczególnie choroby reumatyczne (m.in. Reumatoidalne Zapalenie Stawów, Choroba Zwyrodnieniowa, Zesztywniające Zapalenie Stawów Kręgosłupa, Dna moczanowa), mogą w początkowej fazie rozwojowej charakteryzować się bólem kolan. Pojawia się zaczerwienienie, gorączka i poranne zesztywnienie stawów. Ból kolan przy zginaniu może być szczególnie odczuwany w wyniku dny moczanowej, której występowanie uwarunkowane jest odkładaniem się kryształów moczanu sodu w stawach.

Zapalenie ścięgien   

Ból kolana przy kucaniu i klękaniu niejednokrotnie towarzyszy podczas zapalenia ścięgien (podkolanowego, brzuchatego łydki, dwugłowego). Towarzyszy temu trudność z całkowitym wyprostem kolana. 

Torbiel podkolanowa Bakera

Choroba wywołana w wyniku infekcji, chorób reumatycznych lub zmian zwyrodnieniowych. Nadmierna produkcja płynu stawowego doprowadza do wytworzenia się cyst/torbieli wypełnionej tymże płynem. Jest wyczuwalna, tworzy owalne zgrubienie i pogłębia uczucie sztywności stawu. 

Borelioza

Choroba przenoszona przez kleszcze. Pacjent często nie zdaje sobie sprawy, że został zainfekowany krętkiem Borrelia, a pierwsze dolegliwości mogą być mylone z przemęczeniem. Towarzyszy temu ból i obrzęk stawów, a także gorączka. Nieleczona borelioza może doprowadzić do trwałego uszkodzenia lub zniekształcenia stawów.  

Uraz łąkotki

Dolegliwości bólowe mogą doskwierać podczas zginania kolana. Wśród starszych pacjentów uraz łąkotki jest powikłaniem chorób zwyrodnieniowych, natomiast u osób młodych występuje jako następstwo urazów mechanicznych np. podczas uprawiania sportu.  

Kolano biegacza

Jak sama nazwa wskazuje, kolano biegacza najczęściej dotyczy osób uprawiających sporty i powstaje w wyniku przeciążenia stawu. Do objawów zaliczamy obrzęk stawu i promieniujący ból. 

Nowotwory

Ból kolana podczas chodzenia, zginania i kucania może być następstwem nowotworu np. chrzęstniaka, kostniakomięsaka lub kostniaka, albo wystąpić z powodu przerzutów innego rodzaju nowotworów do kości.  

Działania profilaktyczne 

Ponieważ ból kolan nie tylko wpływa na codzienne funkcjonowanie i poruszanie się, lecz także może mieć permanentne konsekwencje, należy niezwłocznie udać się do lekarza w celu zdiagnozowania przyczyny, którą następnie trzeba wyeliminować. Lekarz zapewne zaleci wykonanie USG, RTG lub rezonansu magnetycznego, które po wcześniej przeprowadzonym wywiadzie, ostatecznie potwierdzą konkretną diagnozę. Oprócz zaleceń specjalisty warto skonsultować się z rehabilitantem/ fizjoterapeutą, który, analizując indywidualny przypadek pacjenta, dobierze odpowiedni zestaw ćwiczeń, które nie będą obciążały stawu kolanowego, a utrzymają go w dobrej kondycji. Oprócz tego warto przestrzegać kilku zasad „zdrowych kolan”

  

  • Ćwiczenia na rozgrzewkę przed rozpoczęciem każdego dnia, mogą stać się swoistym antidotum przeciwdziałającym rozwoju nieprawidłowości w obrębie stawu. Siedzący tryb życia czy siedząca forma pracy nie sprzyja dobrej kondycji stawów i kolan. Ponieważ chrząstka stawowa nie posiada naczyń krwionośnych, a jest odżywiania przez zróżnicowanie odciążenia i obciążenia, konieczne jest ciągłe zmienianie pozycji i stały ruch. W przeciwnym razie nie będzie w stanie spełniać swojej naturalnej funkcji. Nie należy zapominać o ćwiczeniach wzmacniających mięśnie, które mogą zabezpieczyć pacjenta przed bólem i dyskomfortem. 

 

  • Dieta. Czasami przyczyną dolegliwości bólowych kolana czy rozwój chorób degradujących staw kolanowych jest otyłość, która najczęściej prowadzi do zwyrodnień. Otyłość nie sprzyja też sympatyzacji z ruchem, a to z kolei pogłębia problemy stawów. To błędne koło zazębia się wraz z pogłębianiem się patologii i może doprowadzić do całkowitego unieruchomienia.

 

  • Nie przeciążaj się i nie dźwigaj. Każdy uniesiony, dodatkowy ciężar stanowi balast dla stawów i kolan. Należy unikać gwałtownego podnoszenia ciężarów, ruchów skrętnych stawu kolanowego przy nieruchomej stopie oraz podnoszenia obciążeń na ugiętych kolanach. Trzymaj niesiony ciężar z przodu ciała i blisko siebie.     

 

  • Odciążaj stawy kolanowe. Dobrą sposobnością do odciążenia kolan jest prawidłowe wstawanie i siadanie, używając siły ramion. Wstając z krzesła wyposażonego w oparcie i podłokietniki, pochyl się do przodu, pięty dostaw blisko krzesła, a następnie siłą ramion unieś się na podłokietnikach na długość wyciągniętych ramion. Prawidłowe codzienne nawyki mogą okazać się skuteczną profilaktyką. 

 

  • Wygodne obuwie. Unikaj wysokich obcasów, które zmuszają staw kolanowy do pozostania w pozycji ugiętej. Ponadto na wysokich obcasach łatwo może dojść do zachwiania równowagi, nieprawidłowego stąpnięcia i kontuzji mechanicznej. Powstałe napięcie mięśni prowadzi do nacisku na rzepkę stawu kolanowego, a odżywianie chrząstki może być zaburzone. Płaskie obuwie zapewnia prawidłowe i całkowite wyprostowanie kolana oraz stabilność podczas chodzenia. Należy zadbać przy tym, aby podłoże obuwia było miękkie, ponieważ kroki i stąpnięcia oddziałują z dużą siłą na staw biodrowy oraz kolana i trzeba wesprzeć ich amortyzację. Specjalistyczne wkładki, poduszki do pięt czy gumowa wyściółka buta skutecznie spełnią tę rolę.   

 

  • Nie przeciążaj stawów kolanowych. Najczęściej do przeciążeń dochodzi podczas długotrwałego stania lub chodzenia. Ucisk na chrząstkę prowadzi do zaburzenia jej odżywiania i szybszej degradacji. Każdego dnia należy zadbać o odpowiednią dozę odpoczynku. 

 

  • Bezpieczny sport. Sporty, które nie pogłębiają degradacji stawu kolanowego to te, podczas których staw nie jest obciążony. Należą do nich pływanie, nording waking i jazda na rowerze. Nie należy zapominać o prawidłowym wykonywaniu powyższych aktywności, które w przeciwnym razie mogą pogorszyć stan i funkcjonalność stawów. 

Chcesz poznać inne metody terapii? Przeczytaj artykuł: Na czym polega terapia punktów spustowych?

W zależności od zaleceń lekarza można stosować okłady na kolana w celu zmniejszenia obrzęku i gorączki. Bandażowanie i używanie opasek uciskowych zmniejszy obrzęk, unieruchomi staw i zmusi do prawidłowego ruchu zgięcia, co przełoży się na jego odciążenie. Należy jednak pamiętać, aby orteza umożliwiała swobodny przepływ krwi i była dopasowana rozmiarowo, gdyż inaczej nie spełni swojej roli, doprowadzając do pogorszenia się stanu pacjenta. 

Gdy powyższe zalecenia, rehabilitacja, maści i leki o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym nie przyniosą rezultatów, może okazać się, że niezbędna będzie plastyka uszkodzonej struktury kolana. W takiej sytuacji lekarz może zalecić leczenie chirurgiczne. Zazwyczaj dzieje się tak podczas zerwania ścięgna czy zespolenia kości.   

Pełna sprawność podczas prostowania i zginania kolana uzależniona jest od nasilenia i zaawansowania problemu, jednak bez względu na genezę dolegliwości bólowych, należy wprowadzić wszystkie możliwe metody w celu polepszeniu funkcjonalności i życia pacjenta. 


Bibliografia:

  1. Choroba Zwyrodnieniowa Stawów, Mgr Katarzyna Kaniewska Mgr Robert Terlikowski Dr N. O Zdr. Emilia Rozwadowska.
  2. Zdrowe Kolana - Trening Funkcjonalny Stawów Kolanowych Merka I Horstmanna, Paweł Posłuszny.
  3. Rehabilitacja – Alloplastyka Stawu Kolanowego, Anna Gieracka.
  4. Rehabilitacja Pourazowa Stawu Kolanowego, Ireneusz Kowalski, Mirosław Mrozowiak.
  5. Praktyczna Fizjoterapia I Rehabilitacja 3/2022, Wydawnictwo Forum Media.
  6. Ból stawu kolanowego, Wojciech Roczniak