Postępowanie rehabilitacyjne w okresie wczesnym
Udaru
W okresie ostrym udaru pacjent przebywa w oddziale udarowym. Postępowanie usprawniające powinno rozpocząć się w pierwszych dwóch dobach od wystąpienia udaru i powinno trwać do trzech tygodni, po czym pacjent na podstawie badania i oceny funkcjonalnej jest kwalifikowany do dalszego leczenia. Stan chorego może być bardzo rożny, począwszy od nieznacznych zaburzeń ruchowych, aż do ciężkich niedowładów i porażeń, utraty przytomności, niewydolności układu krążenia i oddychania. Chory może być zdezorientowany, przestraszony zaistniałą sytuacją, a wraz z zaburzeniami mowy może mieć trudności w nawiązaniu kontaktu z otoczeniem. Celem kinezyterapii we wczesnym okresie jest profilaktyka powikłań układu oddechowego, profilaktyka przykurczów, profilaktyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, zapobieganie tworzenia się patologicznego napięcia mięśniowego, stymulacja ośrodkowego układu nerwowego. Wszyscy pacjenci w okresie ostrym powinni być traktowani tak, jakby mieli w pełni odzyskać utracone funkcje. Chorzy przytomni powinni odzyskać umiejętność samodzielnego wykonywania podstawowych aktywności w łóżku (obroty, przejście do siadu) i rozpocząć proces etapowej pionizacji. Chorzy nieprzytomni, chorzy z dużymi ubytkami neurologicznymi powinni mieć zmieniane pozycje w łóżku co 2–3 godziny oraz powinni mieć wykonywane ćwiczenia bierne. Organizacja pokoju – ciągła, prawidłowa stymulacja pacjenta wymaga takiego ustawienia łóżka, aby wszystkie czynności pielęgnacyjne, spożywanie posiłków, kontakt z osobami drugimi odbywał się od strony porażonej. Prawidłowe ułożenie pacjenta zmniejsza ryzyko powstania przykurczy mięśniowych, reguluje napięcie mięśniowe, stymuluje czucie powierzchowne i głębokie, co wpływa na poprawę percepcji, daje pacjentowi poczucie bezpieczeństwa. Ułożenie powinno być wygodne dla chorego oraz tak dobrane i wykonane, aby wspomagać proces odtwarzania funkcji ruchowych.
Siedzenie w wózku lub fotelu
Pozycja siedząca w fotelu lub wózku powinna zapewniać choremu utrzymanie tułowia w wyproście. Utrzymanie jej zapewnią twarde poduszki wkładane między plecy a oparcie wózka lub fotela. Kończyny górne ułożone powinny być na stoliku lub blacie mocowanym do wózka. Wykorzystane mogą być również podpórki pod kończynę górną niedowładną. Podparcie jest szczególnie istotne u chorych z podwinięciem barku lub jego zagrożeniem przy wiotkiej kończynie. Stopy płasko ułożone na podłodze lub podnóżkach wózka.
Leżenie na stronie nieporażonej
Tułów powinien być podparty od strony grzbietowej lub brzusznej. Kończyna górna niedowładna w zgięciu lub w pozycji pośredniej (wzdłuż tułowia) z łopatką w protrakcji lub retrakcji. W każdej z pozycji ułożeniowych konieczne jest zachowanie rotacji zewnętrznej w stawie barkowym. Kończyna dolna niedowładna zgięta w stawie biodrowym i kolanowym do 90 stopni ułożona równolegle do podłoża na zwiniętym kocu lub wałku.
