Zespół bolesnego barku to zespół dolegliwości i patologii ujawniających się w okolicy barkowej, którym towarzyszy silny ból. Najczęściej jednak wiąże się z uszkodzeniem stawu. Dotyka osoby młode, aktywnie fizyczne i seniorów, a przyczyny występowania problemu są zróżnicowane. Nie należy zatem lekceważyć problemów i jak najszybciej udać się do lekarza, który dokładnie przeanalizuje stan pacjenta. Podjęcie leczenia zbyt późno skutkuje upośledzeniem funkcji kończyny, obniżeniem jakości życia, zmniejszonym zakresem ruchów i przewlekłym bólem, którego nie stłumią skutecznie leki przeciwbólowe. W skrajnych przypadkach może dojść do konieczności leczenia chirurgicznego, a to wiąże się z innymi powikłaniami, unieruchomieniem i inną formą rehabilitacji.   

Chciałbyś dowiedzieć się więcej? Koniecznie przeczytaj artykuł: Na czym polega terapia punktów spustowych?

Bark, a właściwie staw barkowy składa się z kilku stawów, które są od siebie zależne – ruch jednego stawu wprawia w ruch kolejny – a na dodatek pełnią niezwykle ważną rolę.

Zespół bolesnego barku – geneza 

Jakie są dokładne przyczyny zespołu bolesnego barku? 

1. Uszkodzenie ścięgien rotatorów barku – zerwanie czy uszkodzenie ścięgien może nastąpić w momencie uprawiania sportu lub nagłej zmiany rotacji ciała i zmiany postawy. 
2. Przeciążenie mięśni – zbyt intensywny trening i źle dobrane ćwiczenia mogą znacząco przeciążyć mięśnie, a także podczas dźwigania nadmiernych ciężarów. 
3. Zapalenie kaletki podbarkowej – brak aktywności fizycznej niekiedy powoduje zespół ciasnoty podbarkowej, a to z kolei dąży do uszkodzenia kaletki.  
4. Schorzenia natury reumatycznej.
5. Wady postawy.
6. Oparzenia. 
7. Choroby neurologiczne. 
8. Urazy/kontuzje nabyte w wyniku wypadku lub niekorzystnego ruchu.
9. Niestabilność stawu ramiennego.
10. Zapalenie stawu ramiennego. 
11. Wykonywanie jednostajnych, powtarzających się ruchów przez długi czas.
12. Ograniczenie ruchomości. 

Patrząc na przyczyny, ewidentnie widać, że potencjalnym pacjentem mogą być osoby w każdym wieku i bez względu na płeć. Jak jednak rozpoznać Zespół bolesnego barku?

Zespół bolesnego barku – objawy

• Nagły, intensywny ból.
• Ból nie znika, a wraz z rozwojem schorzenia ból staje się intensywniejszy i uniemożliwia swobodny ruch. 
• Ból podczas podnoszenia ramion.
• Wzmożone napięcie mięśniowe. 
• Ból pojawia się nie tylko podczas ruchu czy aktywności, ale również podczas spoczynku. 
• Obrzęk w okolicach stawu barkowego.
• Usztywnienie i ograniczenie ruchomości stawu.
• Trzeszczenie w stawie barkowym. 
• Przykurcze mięśni w okolicach barku i łopatki.

Oprócz objawów wskazująco-naprowadzających na prawidłową diagnozę, lekarz zleci serię badań potwierdzających tj.USG, RTG, Rezonans magnetyczny. Na podstawie analizy, przekaże najważniejsze sugestie rehabilitantowi, który będzie mógł opracować indywidualny plan zajęć fizjoterapeutycznych, uwzględniając wiek pacjenta, jego choroby, które potencjalnie mogą ograniczać możliwości rehabilitacyjne i natężenie głównego problemu.

Zespół bolesnego barku fizjoterapia

Fizjoterapia w zależności od stanu pacjenta ma na celu spełnienie poszczególnych etapów. Oto one:

• Ograniczenie ruchów, które nasilają dolegliwości bólowe.
• Osiągnięcie zrównoważonego napięcia mięśni. 
• Chwilowa stabilizacja może zapewnić wygojenie się tkanek, a następnie przystępuje do rozruszania poszczególnych elementów stawu barkowego, dzięki czemu cała struktura w jednym tempie może wracać do naturalnych prawidłowości.

Oczywiście są to przykładowe wątki rehabilitacyjne, które służą za wyznacznik opracowania terapii. Aby móc je osiągnąć wykorzystuje się liczne ćwiczenia i metody przyspieszające powrót do zdrowia pacjenta. Czasami bywa tak, że rehabilitant określa kierunek prac na podstawie reakcji ciała, a cały schemat leczenia jest elastyczny i zmienny.  

Fizykoterapia – z jej udziałem wykorzystuje się czynniki fizyczne, które przyspieszają regenerację organizmu. W jej skład wchodzi:

• Magnetoterapia, podczas której wykorzystuje się zmienne pola magnetyczne o niskiej częstotliwości, które przecinając do tkanek, wpływają na nie regenerująco. 
• Laseroterapia, której podstawą jest wykorzystanie światła laserowego o określonym natężeniu i barwie.  
• Ultradźwięki, wykorzystując fale dźwiękowe o niskiej częstotliwości, można znacząco obniżyć dolegliwości bólowe pacjenta. 
• Krioterapia miejscowa, polega na ochłodzeniu konkretnego miejsca za pomocą ciekłego azotu. Dzięki temu można skutecznie zahamować obrzęki, opuchliznę i dolegliwości bólowe.
• Elektroterapia wykorzystuje prąd stały, zmienny lub impulsowy o różnym natężeniu. Ma na celu złagodzenie bólu i przyspieszenie regeneracji organizmu.
• Lecznicze kąpiele borowinowe, parafinowe i ćwiczenia w basenie odciążają mięśnie, dzięki czemu stabilizuje się napięcie mięśniowe.

Kinezyterapia to ćwiczenia rozciągające, wzmacniające i liczne masaże. 

Kinesiotaping, inaczej nazywany plastrowaniem stymuluje naturalne procesy regeneracyjne organizmu. 

Działanie inwazyjne jest wykorzystywane w ciężkich przypadkach, jako etap przedoperacyjny. Jeśli zadziała, to ingerencja chirurgiczna często nie jest potrzebna. Do metod inwazyjnych zaliczamy blokadę okołostawową lub termoablację nerwu nadłopatkowego, czyli zablokowanie przesyłu informacji w obrębie nerwów, aby zniwelować silne dolegliwości bólowe. 

Psychoterapia – mimo że Zespół bolesnego barku może nie być równomierny z rehabilitacją osób po ciężkich wypadkach, psychoterapia powinna być włączona do każdego rodzaju rehabilitacji. Struktura psychiczna pacjenta może ulec załamaniu podczas ciągłego odczuwania bólu lub ograniczeń – szczególnie wśród osób niezwykle samodzielnych i do tej pory nieborykających się ze znacznymi ubytkami zdrowia. Doping i motywowanie ze strony fizjoterapeuty stanowi nieodłączny element działań, ale nie powinien on zapominać, że czasami krótka rozmowa o sytuacji i możliwościach, a także swobodna atmosfera zajęć mogą przynieść emocjonalnie takie same świetne rezultaty jak ćwiczenia fizyczne na organizm. Należy zatem unikać nieprawidłowej mobilizacji w postaci “Jak nie będziesz ćwiczył, to sytuacja się pogorszy” i zastąpić ją delikatniejszym podejściem:  “Ludzie z podobnymi problemami zdrowieją więc i Tobie się uda. Zróbmy wszystko, by nastąpiło to jak najszybciej”.

Warto podkreślić, że trafiona i regularna fizjoterapia w wielu przypadkach chroni przed ingerencją chirurgiczną i pozwala pacjentowi wrócić do pełni sił, dlatego tak ważne jest pełne zaangażowanie się pacjenta w cały proces.  

Zespół bolesnego barku - ćwiczenia w domu

Postępowanie rehabilitacyjne w zespole bolesnego barku. Pakiet ćwiczeń nr 1 to minibook opracowany przez specjalistów, którzy przekazali w prosty sposób swoją wiedzę, umożliwiając pacjentowi wykonywanie ćwiczeń w domu. Ponieważ rehabilitacja przynosi najszybsze i najlepsze rezultaty, gdy jest kontynuowana również poza ośrodkiem rehabilitacyjnym, nie należy zaniedbywać domowego harmonogramu ćwiczeń. Zestaw ćwiczeń w niniejszej pozycji ma zniwelować monotonię domowych zajęć i urozmaicić ten aktywny czas, a co ważniejsze wspomóc główny zakres terapeutyczny, by pozbyć się dolegliwości bólowych. Poniżej przedstawiamy przykładowe ćwiczenie z niniejszego opracowania. 

Karty ćwiczeń przystosowane są również do użytku fizjoterapeuty, który może stworzyć indywidualny pakiet dla danego pacjenta i wręczyć mu do zaleceń domowych.

Bibliografia: 

1. Postępowanie fizjoterapeutyczne w leczeniu stawu barkowego - Fizmedio, Wydawnictwo Forum Media. 
2. Postępowanie rehabilitacyjne w niestabilności stawu barkowego. Pakiet ćwiczeń nr 1 - Fizmedio, Wydawnictwo Forum Media. 
3. Rola Fizjoterapii W Leczeniu Zespołu Bolesnego Barku W Chorobach Reumatycznych – Aktualny Stan Wiedzy, Anna Kuryliszyn-Moskal, Joanna Zablocka, Andrzej Julian Niewinski, Anna Hryniewicz. 
4. Czynniki Warunkujące Powstawanie I Rozwój Zespołu Bolesnego Barku, Przemysław Lisiński, Włodzimierz Samborski.
5. Masaż Głęboki Taśmy Głębokiej Przedniej Kończyny Górnej W Zespole „bolesnego Barku” U Chorych Z Reumatoidalnym Zapaleniem Stawów, Mateusz Romanowski, Ewa Barańska, Mateusz Klimorowski, Joanna Romanowska.
6. Ocena Długoterminowej Skuteczności Blokady Nerwu Nadłopatkowego W Leczeniu Zespołu Bolesnego Barku — Doniesienie Wstępne, Krzysztof Brzeziński, Mirosław Jerzy Jarosz, Bartosz Kondracki.   
7. Zastosowanie Biostymulacji Laserowej I Przezskórnej Elektrycznej Stymulacji Nerwów W Połączeniu Z Kinezyterapią U Pacjentów Z Zespołem Bolesnego Barku, Kowalska J., Boerner E., Ratajczak B., Kłęk-Górska L., Kuciel-Lewandowska J., Paprocka-Borowicz M.