Ostroga piętowa – geneza

Ostroga piętowa to zwyrodnienie, które powstaje na skutek zapalenia rozcięgna podeszwowego. Jest ono umiejscowione pomiędzy piętą a palcami. Rozciąga się i napina podczas każdego kroku. Gdy dochodzi do zapalenia, zaczyna się tworzyć na pięcie zwapnienie w postaci narośli – ostrogi piętowej.  

Jak objawia się ostroga piętowa?

Głównie kłującym bólem, który nasila się podczas stania.

Wśród przyczyn, które mają wpływ na rozwinięcie się ostrogi piętowej, zaliczamy:

• płaskostopie,
• nieprawidłowy dobór obuwia,
• nadwagę,
• niewłaściwą terapię dotychczas przebytych kontuzji,
• wady wrodzone bądź nabyte stóp,
• pracę w trybie stojącym,
• koślawość/szpotawość stóp,
• przeciążenia w wyniku znacznego wysiłku fizycznego,
• mechaniczne urazy w obrębie pięty
• rozpoczęcie wysiłku fizyczno-sportowego bez odpowiedniego rozgrzania się.

Ostroga piętowa – rehabilitacja

Nie bez przyczyny mówi się, że najlepszą rehabilitacją jest profilaktyka. Gdyby pacjenci cierpiący na ostrogę piętową uwzględniliby profilaktyczne porady w swojej codzienności, mogliby uniknąć dokuczliwego problemu. Jak zatem należy działać, aby nie być narażonym na powyższą dolegliwość?

1. Należy dbać o prawidłową masę ciała. Nadwaga i otyłość zwiększają nacisk na stopy.
2. Należy unikać przeciążania stóp – jeśli pacjent ma pracę wymagającą długotrwałego stania, konieczne jest częste zmienianie pozycji ciała i ułożenia stóp. 
3. Należy regularnie wykonywać ćwiczenia rozciągające. 
4. Należy dobrać odpowiednie obuwie. Warto ograniczyć chodzenie na wysokich obcasach. 
5. Warto stosować silikonowe wkładki pod pięty, które amortyzują uderzenia w czasie chodu.
6. Warto zaopatrzyć się w ortezę i zakładać ją na noc. Pomoże to uniknąć porannego bólu.

A co w przypadku, gdy na profilaktykę jest już za późno i konieczna jest rehabilitacja na ostrogę piętową? Pacjent powinien przede wszystkim pamiętać, że problemu nie zlikwiduje się z dnia na dzień, a domowe sposoby będą tylko łagodzić dolegliwości. Niezbędne są regularne ćwiczenia rozciągające, zmiana trybu życia i korzystanie z zabiegów fizykalnych.

Jeżeli powyższe działania nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, a w ciągu 12 miesięcy nie nastąpiła poprawa stanu pacjent, może nastąpić konieczność działania chirurgicznego lub włączenie zastrzyków sterydowych.

Oprócz ćwiczeń ukierunkowanych na rozciąganie mięśni, wzmacnianie ich oraz ograniczeniu podatności na ponowne stany zapalne, warto rehabilitację ubogacić o działanie manualne tj. terapię punktów spustowych i taping medyczny czyli potocznie mówiąc plastrowanie. Oczywiście dwie ostatnie opisywane przez nas metody powinien wykonać tylko doświadczony fizjoterapeuta, a nie masażysta z certyfikatami. Nieprawidłowe plastrowanie lub zła lokalizacja punktów spustowych – które mimo ogólnych założeń u każdego pacjenta zlokalizowane są indywidualnie – może znacząco przyczynić się do pogorszenia stanu pacjenta (!).

Zabiegi fizykalne wykorzystywane w rehabilitacji ostrogi piętowej:

1. Ultradźwięki – sonoforeza i fonofereza. Zabieg z ich udziałem nie „rozbije”, wbrew utartym opiniom ostrogi piętowej. Ultradźwięki zwiększą elastyczność tkanek, działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie, co przyniesie znaczną ulgę pacjentowi i ułatwi mu wykonywanie ćwiczeń z terapeutą. Określa się, że pacjent powinien poddać się serii 10 zabiegów, trwających 5 min o sile 0,8–1,0 W/cm2.
2. Laseroterapia. W przypadku ostrogi piętowej stosuje się promieniowanie niskoenergetyczne, które oddziałuje przeciwzapalnie, przeciwbólowo i pobudza tkankę do regeneracji. Aby odnieść jak najwięcej korzyści, pacjent powinien skorzystać z około 10 serii zabiegów.
3. Elektroterapia. W tym przypadku fizjoterapeuta może zalecić prądy interferencyjne (IF), prądy diadynamiczne (DD), jonoforezę, prądy TENS. Dolegliwości bólowe są zmniejszane poprzez podniesienie progu bólu pacjenta. 
4. Krioterapia miejscowa. Polega ona na miejscowym ochłodzeniu miejsca dwutlenkiem węgla w stanie ciekłym. Dzięki temu można uśmierzyć ból pacjenta, a także zmniejszyć średnicę naczyń krwionośnych znajdujących się w naskórku, co prowadzi do wyciszania stanów zapalnych.
5. Fala uderzeniowa. Uznawana za metodę nieinwazyjną, innowacyjną i bardzo skuteczną w przypadku ostrogi piętowej. Ma działanie przeciwbólowe, przeciwobrzękowe, przyspiesza regenerację tkanek, intensyfikuje syntezę kolagenu oraz wspiera proces tworzenia się nowych naczyń krwionośnych. Aparat generuje ciśnienie w zakresie 10‑100 MPa w czasie około 10 nanosekund, a po przyłożeniu głowicy aparatu na obszar ostrogi piętowej, fala wnika w ludzkie ciało na głębokość kilku centymetrów. Sama długość trwania pojedynczego zabiegu szacuje się na 5-10 minut. Zaleca się, aby dla jak najlepszych efektów pacjent przyjął serię 10 zabiegów.

Oprócz samych zabiegów, warto zachęcić pacjenta, by w zaciszu domowym jak najczęściej wykonywał określone ćwiczenia, dążąc do skrócenia czasu rehabilitacyjnego. Postępowanie rehabilitacyjne w leczeniu ostrogi piętowej to pozycja, która stanie się przydatna rehabilitantom i pacjentom. Poszerzy wiedzę z zakresu rehabilitacji i stanie się inspiracją w poszerzaniu harmonogramu zajęć. Karty zawierają dokładny opis ćwiczenia, popartego ilustracją, dzięki czemu pacjent sam może prawidłowo wykonać zlecone przez fizjoterapeutę ćwiczenie. Poniżej przedstawiono przykładową kartę ćwiczeń.

Widać, że pozycja została skonstruowana tak, aby jak najprościej przedstawić pacjentowi zakres ćwiczeń, dzięki czemu łatwiej będzie mu się zmobilizować do aktywnych działań, dzięki którym uniknie działań chirurgicznych i związanej z nimi dodatkowej rehabilitacji.

Bibliografia: 

1. Postępowanie rehabilitacyjne w leczeniu ostrogi piętowej Pakiet ćwiczeń 1, Fizmedio, Wydawnictwo Forum Media.
2. Postępowanie rehabilitacyjne w leczeniu ostrogi piętowej, Fizmedio, Wydawnictwo Forum Media.
3. Porównanie skuteczności działania ultradźwięków w zależności od dawki w leczeniu ostrogi kości piętowej, Ewa Boerner, Emilia Toruń-Kotarska, Jadwiga Kuciel-Lewandowska.
4. Ocena skuteczności laseroterapii niskoenergetycznej i fonoforezy w leczeniu objawów ostrogi piętowej, Małgorzata Łukowicz, Magdalena Weber-Rajek, Katarzyna Ciechanowska, Anna Włodarkiewicz.
5. Występowanie dolegliwości bólowych w ostrodze piętowej, Tomasz Król, Anna Mędrak, Magdalena Dąbrowska-Galas, Magdalena Rutkowska, Piotr Michalik, Tomasz Michalski.
6. Ostroga piętowa czy może rozcięgno podeszwowe? Co boli w pięcie? ORTOPEDIA – MOJA PASJA, Michał Drwięga. 
7. Postępowanie rehabilitacyjne w leczeniu ostrogi piętowej, Emila Bednarczyk. 
8. Przewodnik metodyczny po wybranych zabiegach fizykalnych, M.Wiecheć, A.Bauer.