Rehabilitacja po porodzie fizjologicznym
Postępowanie rehabilitacyjne po porodzie fizjologicznym prowadzi się z uwzględnieniem patofizjologicznego stanu organizmu (uraz i zmęczenie okołoporodowe, układ krążenia; duża lepkość krwi, szerokie światło naczyń, obniżone ciśnienie krwi) oraz tzw. niszy hormonalnej [4, 9].
Po porodzie kobieta powinna być jak najszybciej uruchamiana, aby uniknąć potencjalnych powikłań zakrzepowo-zatorowych, stąd wstawanie można rozpocząć po 4-6 godzinach od porodu. W pierwszej dobie prowadzi się podstawowe ćwiczenia wolne kończyn dolnych i górnych, częste zmiany pozycji w łóżku i pionizację. W początkowym okresie połogu stosowane są ćwiczenia uelastyczniające mięśnie brzucha i dna miednicy, ćwiczenia oddechowe, usprawniające krążenie i ćwiczenia prawidłowej postawy ciała wykonane w celu przywrócenia warunków biomechanicznych sprzed ciąży. W miarę trwania połogu zwiększa się intensywność ćwiczeń mięśni brzucha i dna miednicy, zwiększając liczbę powtórzeń i zmieniając pozycje wyjściowe [1, 4, 9, 10).
Do zadań psychofizycznego postępowania po porodzie fizjologicznym w pierwszym podokresie połogu (doba 1-2) nalezą: profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył, zapobieganie obniżeniu narządu rodnego i nietrzymaniu moczu, likwidacja zmęczenia okołoporodowego, stymulacja laktacji, szybsza inwolucja macicy i jej opróżnianie, poprawa perystaltyki jelit, ułatwienie mikcji i defekacji, wczesne uruchomienie - pionizacja [4, 10].
Spośród przeciwwskazań do ćwiczeń ruchowych w I podokresie połogu wyróżnia się szczególnie: temperaturę powyżej 37,5°C, znaczny ubytek krwi podczas porodu, choroby układu krążenia, powikłania porodu i połogu oraz inne przyczyny, zgodnie z zaleceniami lekarza. Stosowane są ćwiczenia synergistyczne, ćwiczenia izometryczne, ćwiczenia w odciążeniu, ćwiczenia czynne, właściwe, oddychanie torem przeponowym oraz pionizacja metodą zmodyfikowaną (przejście do stania przez fazę leżenia bokiem). Przy stosowaniu ćwiczeń w pierwszym podokresie połogu należy przestrzegać czasu wykonywania ćwiczeń (10-12 minut), stopniować wysiłek według przyjętych metod, zapewnić odpowiednia dynamikę ćwiczeń (szybka zmiana ćwiczeń, mała liczba powtórzeń). Obowiązują pozycje do ćwiczeń: leżenie tyłem - kończyny dolne ugięte, leżenie bokiem, leżenie przodem (pozycja ta jest zalecana ze względu na jej korzystny wpływ na perystaltykę jelit oraz na procesy oczyszczania się macicy). Przeciwwskazane są pozycje do ćwiczeń w siadzie i rozkroku oraz długotrwale chodzenie i stanie. Pionizacja winna być wykonywana z leżenia bokiem, bez fazy siadu [1, 4, 10).
W pierwszych dobach po porodzie siłami natury pozycja siedząca nie jest wskazana, gdyż wytwarzane w pozycji siedzącej ciśnienie śródbrzuszne powoduje dalsze rozciąganie się tkanek miękkich przepony moczowo-płciowej. Uraz okołoporodowy mięśni dna miednicy i krocza powoduje zaburzenie funkcji podtrzymująco-nośnej przepony moczowo-płciowej. W pozycji poziomej funkcja podtrzymująco-nośna przepony moczowo-płciowej wraca do normy około tygodnia po porodzie, a w pozycji pionowej po około dwóch tygodniach, bez względu na stopień urazu podczas porodu. Ponadto pozycja siedząca w pierwszym tygodniu po porodzie siłami natury może prowadzić do obniżenia narządu rodnego i nietrzymania moczu jeszcze w połogu lub w przyszłości (1, 11, 12, 13, 14).
