Postępowanie rehabilitacyjne w zespole stopy cukrzycowej

Z publikacji dowiesz się:

• W jaki sposób cukrzyca wywołuje zespół stopy cukrzycowej (ZSC) i czym się on charakteryzuje?
• Jak klasyfikuje się ZSC wg stopnia zaawansowania?
• Jakie są inne powikłania cukrzycy?
• Czym różni się stopa neurogenna od naczyniowej?
• Jakie czynniki zwiększają ryzyko wystąpienia ZSC?
• U jakiej części chorych to niewłaściwy rodzaj obuwia prowadzi do owrzodzenia stopy?
• Jak częsta jest zachorowalność na cukrzycę?
• Jak diagnozuje się stopę cukrzycową?
• Co obejmuje leczenie ogólnoustrojowe, miejscowe, farmakologiczne i operacyjne?
• Jakie rodzaje amputacji stopy się wykonuje?
• Jak przebiega i co uwzględnia postępowanie rehabilitacyjne?
• Jakie zastosowanie mają kinezyterapia i poszczególne zabiegi fizykalne?
• Jakie działania profilaktyczne należy podejmować?
• Dlaczego edukacja na temat cukrzycy jest tak ważna oraz co i kogo obejmuje?
• Jakie są zalecenia odnośnie pielęgnacji stopy (zarówno chorej, jak i tej jeszcze zdrowej)?
• Co powinno się mieć na uwadze przy doborze obuwia?

Ogółem otrzymasz kompleksowy opis zespołu stopy cukrzycowej i metod profilaktyki, leczenia i rehabilitacji.

Publikacja jest kierowana zarówno do fizjoterapeutów, jak i do samych pacjentów lub ich bliskich, którzy chcą się doedukować w temacie powikłań cukrzycy i postępowania leczniczego. Dzięki elektronicznemu formatowi, zawarte w tym minibooku materiały można bez problemu przenosić i wyświetlać na ekranach różnej wielkości. 

Spis treści:

Postępowanie rehabilitacyjne w zespole stopy cukrzycowej 5

Charakterystyka zespołu stopy cukrzycowej 6

Kliniczne klasyfikacje zespołu stopy cukrzycowej 7

Etiologia ZSC 9

Stopa cukrzycowa neuropatyczna/neuropatia cukrzycowa 10

Stopa cukrzycowa niedokrwienna 11

Epidemiologia ZSC 14

Diagnostyka stopy cukrzycowej 15

Postępowanie lecznicze 19

Leczenie ogólnoustrojowe 20

Leczenie farmakologiczne 21

Leczenie miejscowe 21

Leczenie operacyjne ZSC 24

Postępowanie i rola rehabilitacji 27

Kinezyterapia/terapia manualna w leczeniu ZSC 29

Leczenie fizykalne ZSC 31

Profilaktyka ZSC 34

Edukacja pacjenta i rodziny 34

Pielęgnacja stopy 35

Obuwie, wkładki i skarpetki 36

Piśmiennictwo 38

Postępowanie lecznicze

Pacjent z cukrzycą wymaga kompleksowego leczenia, interdyscyplinarności, nie tylko w przypadku obecnego już owrzodzenia, lecz także w chwili, kiedy pojawiają się czynniki mogące doprowadzić do szybkiego pogorszenia się stanu zdrowia chorego. Terapia ZSC wymaga jednocześnie leczenia ogólnoustrojowego, jak również postępowania lokalnego w zakresie ran stopy. Należy podkreślić, iz zaburzenia funkcji stopy mogą wystąpić na każdym etapie choroby. W jej początkowych stadiach z powodu dużych nieprawidłowości metabolicznych priorytetem jest normalizacja glikemii. Najczęściej jednak zagrożenia dla stopy wynikają z uszkodzenia neuronów, co prowadzi do zaburzeń czucia i tym samym, łatwego narażenia stóp na uszkodzenia zewnętrzne. Towarzyszą temu często zmiany miażdżycowe, których skutki w początkowym stadium możemy zwalczać farmakologicznie lub później operacyjnie (16, 20).

Leczenie operacyjne ZSC

Nie wszystkie rany udaje się wyleczyć metodami zachowawczymi i czasami należy zastosować inne metody leczenia. Jedna z nich może być przeszczep skóry z uda na owrzodzenie w obrębie stopy. Istnieją również zabiegi i operacje pozwalające na wyeliminowanie czynników, mogących doprowadzić do ZSC [8].

ZSC na tle naczyniowym jest spowodowany zaburzeniami ukrwienia będącymi konsekwencją miażdżycy naczyń krwionośnych w obrębie kończyny dolnej. Zadaniem zabiegów rewaskularyzacyjnych jest poprawa ukrwienia stopy, spośród których mogą to być zabiegi chirurgiczne oraz endowaskularne (Ryc. 10).

Ostateczną metodą postępowania operacyjnego są amputacje, które służą już nie tyle zapobieganiu i leczeniu, co zahamowaniu dalszego rozwoju owrzodzenia. W przypadku martwicy tkanek lub ran na tyle destrukcyjnych, w sytuacji gdy nie jest możliwe odzyskanie funkcji stopy, lepszą opcją jest planowany zabieg amputacji, który umożliwi zaprotezowanie kończyny i dalsze funkcjonowanie.

Istnieje kilka typowych miejsc odjęcia części lub całości stopy. Określenie którędy będzie przebiegała linia amputacji zależy od stopnia i rozległości owrzodzenia oraz miejsca, które stanowi granicę zaburzeń ukrwienia i daje szansę na prawidłowe zagojenie rany [8].

Najmniej inwazyjne są amputacje pojedynczych palców, z uwzględnieniem szczególnej roli palucha przy propulsji, dlatego podczas zabiegu, lekarz operujący stara się go oszczędzić o ile jest to możliwe. Protezowanie nie jest stosowane, możliwe jest jedynie wypełnienie wolnej przestrzeni w obuwiu (35, 36).