Tabela 2. Zalecenia ASAS dotyczące postępowania w ZZSK [7]
- Leczenie ZZSK powinno być dostosowane do:
• aktualnych objawów choroby (dotyczących kręgosłupa, stawów obwodowych, przyczepów ścięgien i objawów pozastawowych),
• nasilenia dolegliwości, badania klinicznego i wskaźników prognostycznych (aktywność choroby/ zapalenia, ból, funkcja, niepełnosprawność, zmiany strukturalne, zajęcie biodra, zniekształcenia kręgosłupa),
• ogólnego stanu klinicznego (wiek, płeć, współistniejące choroby, przyjmowane leki),
• życzeń i oczekiwań pacjenta
- Monitorowanie pacjenta powinno obejmować:
- wywiad lekarski (np. kwestionariusz),
- parametry kliniczne,
- badania laboratoryjne i obrazowe w zależności od obrazu klinicznego,
- wskaźnik ASAS.
Częstość wizyt kontrolnych powinna być zindywidualizowana w zależności od objawów, ciężkości choroby i leczenia .
- Optymalne leczenie wymaga stosowania jednocześnie metod farmakologicznych i niefarmakologicznych
- Leczenie niefarmakologiczne ZZSK opiera się na edukacji pacjenta i regularnych ćwiczeniach. Należy rozważyć stosowanie indywidualnej i grupowej kinezyterapii. Wsparciem mogą służyć stowarzyszenia pacjentów i grupy samopomocy
- NLPZ są zalecane jako leki pierwszego rzutu u chorych na ZZSK, u których występuje ból i sztywność. U osób ze zwiększonym ryzykiem powikłań ze strony przewodu pokarmowego stosuje się nieselektywne NLPZ z lekiem gastroprotekcyjnym lub selektywny COX-2 inhibitor
- Leki przeciwbólowe, takie jak paracetamol i opioidy, mogą być stosowane do kontroli bólu u pacjentów, u których NLPZ są niewystarczające, przeciwwskazane i/lub źle tolerowane
- Można rozważyć lokalne wstrzyknięcia kortykosteroidów do miejsc objętych procesem zapalnym. Nie ma danych potwierdzających skuteczność ogólnoustrojowego stosowania glikokortykosteroidów w postaci osiowej ZZSK
- Nie ma dowodów na skuteczność LMPCh (leków modyfikujących przebieg choroby), włączając w to sulfasalazynę i metotreksat w postaci osiowej ZZSK. Leczenie sulfasalazyną można rozważyć u chorych z zajęciem stawów obwodowych
- Leczenie inhibitorami TNF powinno być stosowane u pacjentów z długo utrzymującą się wysoką aktywnością choroby, mimo leczenia konwencjonalnego zgodnego z zaleceniami ASAS. Nie ma uzasadnienia, by stosować obowiązkowo LMPCh przed lub łącznie z preparatami anty-TNF u pacjentów z postacią osiową ZZSK
- Totalna alloplastyka biodra powinna być rozważana u chorych z bólem opornym na leczenie zachowawcze lub niepełnosprawnością i radiologicznie stwierdzanymi zmianami strukturalnymi, niezależnie od wieku. Zabiegi operacyjne na kręgosłupie, np. korekcyjna osteotomia i stabilizacja, mogą być korzystne w wybranych przypadkach
