Rwa kulszowa to powszechnie występujące schorzenie utrudniające codzienne funkcjonowanie. Ból, który jej towarzyszy, a także inne dolegliwości, skutecznie obniżają jakość życia chorego – niezależnie od wieku. Czym dokładnie charakteryzuje się rwa kulszowa? Fizjoterapia, masaże i zmiana trybu życia – czy to wystarczy, aby pozbyć się bólu?
Rwa kulszowa (z ang. sciatica) to schorzenie, które charakteryzuje się bólem, mrowieniem lub drętwieniem wzdłuż nerwu kulszowego. Biegnie on od dolnej części pleców przez pośladki, uda, aż do stóp, dlatego też pacjenci niejednokrotnie uskarżają się na problemy z poruszaniem. Sciatica może mieć różne przyczyny, niemniej jednak zwykle wynika z ucisku nerwu kulszowego przez przylegające tkanki lub dysfunkcji kręgosłupa. Często wiążą się z nią także: przepuklina dysku, stenoza kanału kręgowego bądź zwyrodnienie kręgosłupa. Pamiętajmy jednak, że schorzenie to można pomylić z zespołem mięśnia gruszkowatego, dlatego potrzebna jest pełna diagnostyka.
Objawy rwy kulszowej obejmują przede wszystkim:
Leczenie może obejmować terapię farmakologiczną, fizjoterapię, ćwiczenia rozciągające, a w niektórych przypadkach, jeśli inne metody zawiodą, chirurgiczne usunięcie przyczyny ucisku nerwu kulszowego.
Wbrew pozorom rwa kulszowa może wystąpić u każdego, nie tylko u osób starszych lub schorowanych. Mimo to zwykle dotyka dorosłych między 30 a 50 rokiem życia. Ponadto warto wiedzieć również, że jeśli zmagamy się z cukrzycą, chorobą zwyrodnieniową stawów, otyłością bądź niewydolnością nerek, a także prowadzimy siedzący tryb życia, znajdujemy się w grupie ryzyka. Nawet najmniejsza, regularna aktywność fizyczna może nas przed tym uchronić. W niektórych przypadkach rwa kulszowa może pojawić się też wraz z biegiem lat i postępowaniem przepukliny dysku lub stenozy kanału kręgowego.
Mimo to nie zapominajmy, że problem ten może dotknąć każdego, nawet zdrowego, sprawnego fizycznie i aktywnego nastolatka. Jeśli więc zauważymy wystąpienie objawów wskazujących na rwę kulszową, powinniśmy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. To niezwykle ważne, jeżeli chcemy znaleźć przyczynę i jak najszybciej wprowadzić leczenie.
Rwę kulszową można skutecznie leczyć, jednak to, jaki rodzaj terapii zostanie dobrany, zależy od źródła problemu, a także nasilenia objawów. W większości przypadków, gdy ból nie jest jeszcze uciążliwy, wystarczy wprowadzić odpowiednie ćwiczenia i zmiany w trybie życia. Jeśli okazuje się, że dolegliwości narastają, lekarze mogą zasugerować farmakoterapię, obejmującą przede wszystkim:
Niefarmakologiczne metody leczenia rwy kulszowej obejmują:
W przypadku braku poprawy po zastosowaniu powyższych metod lekarz może zalecić bardziej inwazyjne metody leczenia, takie jak:
Pamiętajmy, że leczenie rwy kulszowej powinno być dostosowane do indywidualnych potrzeb i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Zawsze należy skonsultować się z lekarzem, który dobierze najlepsze metody terapii.
Rehabilitacja rwy kulszowej jest ważnym elementem leczenia tej choroby. Jej celem jest zmniejszenie bólu, przywrócenie normalnego zakresu ruchu, wzmocnienie mięśni, które stabilizują kręgosłup, a także zapobieganie nawrotom. Terapia powinna być dostosowana do wieku pacjenta, jak i jego możliwości.
Podczas rehabilitacji pacjent wykonuje zarówno ćwiczenia angażujące poszczególne partie, jak i całe ciało. Wyróżnia się między innymi:
Przebieg fizjoterapii zależy od stopnia zaawansowania choroby, wieku pacjenta, jego stanu ogólnego i innych indywidualnych czynników. Zwykle jednak proces ten składa się z trzech etapów: redukcji bólu, poprawy ruchomości i wzmacniania mięśni.
W pierwszej kolejności należy zacząć od zmniejszenia dolegliwości, aby pacjent mógł wykonywać poszczególne ćwiczenia. W tym celu fizjoterapeuta może zastosować zarówno masaż mięśni, jak i elektroterapię (w tym prądy TENS czy krioterapię).
Następnym etapem jest poprawa ruchomości. Tutaj fizjoterapeuta może zastosować hydroterapię czyli ćwiczenia w wodzie. Metoda ta wykorzystuje kąpiele, natryski, płukania oraz polewania i okazuje się niezwykle skuteczna w leczeniu zaburzeń neurologicznych, reumatyzmu, a także bólu nieokreślonego pochodzenia. Jej szerokie zastosowanie opisaliśmy w innym artykule: Na czym polega rehabilitacja w wodzie?
Na koniec pozostaje już tylko wzmocnienie mięśni, zwłaszcza pośladkowych i brzucha, które stabilizują kręgosłup, a także zmniejszają obciążenie nerwu kulszowego. Fizykoterapeuci wykorzystują zarówno ćwiczenia wzmacniające, jak i koordynacyjne. Oprócz tego w wielu przypadkach skutkuje też trening propriocepcji, pozytywnie wpływający na jakość poruszania się oraz koordynację.
U pacjentów z rwą kulszową zaleca się unikać masażu bezpośrednio w okolicy dolnej części pleców, pośladków i kości udowej, ponieważ ucisk może dodatkowo pogorszyć objawy. Zamiast tego sugerujemy skupianie się na mięśniach i tkankach wokół obszarów dotkniętych dolegliwościami. Warto wykorzystać:
Jeśli dopadła nas rwa kulszowa, ćwiczenia, fizjoterapia, masaże i wprowadzenie ruchu do życia mogą wystarczyć w złagodzeniu bólu. Niestety, niejednokrotnie potrzebne są też silne leki i wiele miesięcy ciężkiej pracy. Jak jako lekarze możemy pomóc pacjentom? Które ćwiczenia są najskuteczniejsze? Czy rwy kulszowej można pozbyć się na dobre? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w ebooku “Bóle korzeniowe w odcinku lędźwiowym. Rwa kulszowa. Pakiet ćwiczeń nr 2” z aż 50-cioma sposobami na pozbycie się objawów. Pozycja została opracowana z myślą o fizjoterapeutach, by ułatwić im planowanie zajęć oraz wesprzeć kreatywne rozwiązania dostosowane do potrzeb pacjentów, którzy dzięki dokładnym opisom i ilustracjom będą mogli kontynuować plan rehabilitacyjny w warunkach domowych.
